Kötü Anılarımızı Düzenlemek Mümkün mü?
Çoğumuz hayatımızı yaşarken unutmayı dilediğimiz veya en azından geçmişimizde değiştirmeyi dilediğimiz bazı şeyler yaşarız. Pişmanlık, çok yaygın bir duygudur. Yaşlandıkça geçmişimize dair pişmanlık duyma olasılığımız artar.Ancak, hiç birimiz şimdiden pişmanlık yaşayıp yaşamayacağımızı bilemeyiz. Son zamanlarda gelişen yapay zeka ve bilimsel çalışmalar; bedenlerimizi dondurabileceğimizi , rüyalarımızı bir ekranda izleyebileceğimizi düşünmemize neden olsa da, bunun erişilebilir olmasından gerçekte çok uzağız. Peki anılarımızı değiştirmenin ve düzenlemenin bir yolu olup olmadığını merak ediyor musunuz?
Cevabınız evet ise doğru yerdesiniz.
Bu Yazıdaki Konular
Çoğu insan insan hafızasını bir bilgisayar deposuna benzetir; bir sürü dosya ve her birine eriştiğinizde zihniniz onu bir film gibi oynatır. Bu film, hatırlamaya çalıştığınız bilgi veya olayı ne kadar iyi hatırladığınıza bağlı olarak belirsiz, canlı, net veya odaklanmamış olabilir.
İnsan beyni biyolojide bir harikadır. Bir anıyı her hatırladığınızda, geçmişten bir olayı geri çağırdığınızda, belirli bir ayrıntıyı, kişiyi, fikri hatırlamaya çalıştığınızda; beyniniz nöronlarınız arasındaki bağlantıları yeniden yapılandırmak olarak doğru bir şekilde açıklanabilecek karmaşık bir işlevi yerine getirir. Özünde, her hatırlamayla birlikte bu anı büyür ve değişir. Bu, bilgisayarınızdaki bir dosyayı her geri çağırdığınızda bir yazılım güncellemesinden geçmesine benzer. Bu, bir anıyı hatırlama sürecinin bilişsel olarak ne kadar pahalı olduğunu anlamamıza yardımcı olur.
Önceki film örneğinde olduğu gibi aslında her hatırlamada hatırladığınız ve tekrar izlediğiniz için film düzenleniyormuş gibi oluyor. Dahası, anının kendisini yeniden ezberliyorsunuz. Aslında bu durumda her hatırlamada anıyı değiştirme şansını sunuyor. Beyinlerimiz, hatırladığımız her anıyı düzenleme gücüne sahiptir ve sürekli olarak düzenler.
Neden Anılarımızı Düzenliyoruz?
Kendi hayatımız ve yaşanmış deneyimlerimiz hakkındaki anılarımız büyük ölçüde davranışlarımızı, değerlerimizi ve tutumlarımızı yönlendirir. Hatta kendi kimliklerimiz hakkında fikirler oluşturmamıza bile yardımcı olurlar. Herkes hız cezası almanın ve ardından durdurulup tekrar para cezasıyla karşılaşma riskini almak istemediğiniz için ekstra dikkatli olmanın deneyimini bilir. Önceki deneyimin anısı, aynı sonucu önlemek için davranışı yönlendirmeye yardımcı olur. Bir risk aldıktan sonra olumsuz bir deneyim yaşarsanız, gelecekte ek riskler alma olasılığınız daha düşüktür! Hesaplanmış, akıllı riskler olsalar bile! Bunun tersi de doğrudur. Risk alırsanız ve bu olumlu bir sonuca yol açarsa, gelecekte risk almaya olumlu bakma olasılığınız yüksektir.
Ayrıca anıların beyinde tek bir şey olmadığını hatırlamak da önemlidir. Farklı anı türleri vardır. Korku, panik ve sıkıntı gibi olumsuz duygular söz konusu olduğunda, anıları düzenlemeyle ilgili çalışmalar göstermiş ki , sıkıntılı bir anıyı hatırlayarak duygusal etkisini azaltmak mümkün.
Ne, ne zaman, nerede, nasıl, kim hakkında bilgi depolayan epizodik hafızanızdır. Bu, olayı hatırlama yeteneğinizi koruyarak sıkıntılı bir anıyı hatırlamanın duygusal ve davranışsal tepkisini daha iyi yönetebileceğiniz anlamına gelir. Yani aslında her hatırlama sahip olduğumuz kötü anıyı yeniden düzenleyerek yeni bir duygusal ve davranışsal tepki ortaya koymamızı sağlayan bir durumdur.
Hepimizin geçmişinde travmatik anıları olabilir. Bu anıları yeniden hatırlamak; yaşandığı dönemdeki size hissettirdiği aynı duygusal ve davranışsal tepkileri (panik, korku, çaresizlik vb.) tetikleyebilir. Travma yaratan bir olayın yaşanmasından sonra, o olayın günlük yaşamda veya rüyalarda tekrar tekrar yaşanması, o olayı hatırlatan durumlardan kaçınmaya yol açan bir aşırı uyarılmışlık, kaygı ve kolayca irkilmeyi içeren kaygı bozukluğuna dönüşmesi haline ise travma sonrası stres bozukluğu denir.
Bu durum yaşanılan travmatik anının üzerinden en az 4 hafta veya yıllar sonra bile görülebilen uyarılma belirtilerini ve fiziksel ve duygusal değişiklikleri içerir.
Uyarılma belirtileri
- Kolay korkma
- Tehlikeye karşı her zaman tetikte olma
- Odaklanmada zorluk
- Uyku sorunları
- Çok hızlı araç kullanmak ya da çok fazla alkol almak gibi kişinin kendine zarar verebileceği davranışlar
- Öfke patlamaları,
- Şiddetli utanç ve suçluluk duygusu
Fiziksel ve duygusal değişiklikler
- Geleceğe dair umutsuz olma
- Yakın ilişkiler kurmada zorluk
- Kişilerin kendi, çevresindeki insanlar ve dünya hakkında olumsuz düşüncelere sahip olması
- Arkadaşlardan ve aileden kopuk hissetmek
- Önceden zevk alınan etkinliklere karşı ilgiyi kaybetmek
- Duygusal olarak uyuşmuş hissetmek
- Olumlu duygular yaşamada zorluk çekmek
İşte bu durum bize anıların boşlukta var olmadığını ve hesaba katılması gereken genellikle dalga etkileri olduğunu fark etmenin önemini gösterir.
Çünkü bazen yaşanılan travmanın yoğunluğuna, kişilerin karakterine bağlı olarak duygusal ve davranışsal tepkilerinizi düzenleyemez, anıları yeniden hatırlamaktansa ; o anıyı hatırlatacak her şeyden ( yer-kişi-zaman gibi ) kaçınmayı seçerler. İşte tam bu noktada ise kişilerin bilişsel davranışcı terapi yöntemiyle korkuları ve sıkıntıları ile yüzleşmesine ve kontrolü yeniden kazanmasına yardımcı olabilecek profesyonel desteği alması oldukça önemlidir.
Kötü Anılarımızı Düzenlemek Mümkün mü? Konusu hakkında psikoloğa soru sormak ister misin?
Çoğumuz hayatın akışında yaşarken istediğimiz ya da istemediğimiz bir sürü olay yaşarız. Geçmişe dönüp baktığımız da bazen isteyerek yaşadığımız şeyler bile bizim için pişmanlık yada kötü bire anı olarak kalabilir. Peki ya bu anıları düzenlemek mümkün mü? Evet mümkün...Sadece bunu nasıl yapabileceğinizi öğrenmeniz lazım. Pişmanlıklarınız, kötü yada unutmak istediğiniz anılarınızı siz de değiştirmek istiyorsanız, uzman psikologlarımıza sorular sorarak bu konuda neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.
