Çocuğumla iletişim kuramıyorum ne yapmalıyım?
3.5 yaşında bir oğlum var iletişim kuramıyorum şöyle ki oğlum daha küçükken 2 yaş civarında sınır koymak adına babasıyla cok fazla hayır dedik büyük bi hatayla başladık fakat bunun farkına vardıgım süreçten sonra daha dikkatli olup hayırı olabildiğince kaldırdım konusmaya başladım neden hayır oldugunu anlatmaya calıstım secenekler sunmaya başladım fakat işe yaramadı cok kızdığımız zamanlar oldu özellikle tuvalet eğitimi sırasında cocugumu büyütürken hep hatalarla başlamış oldum aşağı yukarı yaz başından nisandan beri tuvalet eğitimine tekrar başlamış bulunmaktayım başladığımdan beri asla kızmadım fakat hala oğlum çişini tutuyor yapmak istemiyor herhangi bir rahatsızlıgı yok ama muhtemelen ilk tecrübesi onu buna itiyor olabilir hayatımızda onunla cok konusuyorum ve anlatmaya calısıyorum duyguşarını öğretmeye calısıyorum kızgın oldugunda neden kızgınsın yada gün sonunda sarılıp yataga gittiğimizde mutlu musun gibi sorular yöneltiyorum bunu istediğini biliyorum fakat yemek yemelisin büyüyebilmen için yemeğini yemelisin daha sonra istediğini yapabiliriz gibi kızgınlıgının sebebini istediği şey olmadıgını fakat neden istediği şeyi yapamadıgımı anlatmaya calısıyorum evet bununda yanlış oldugunu cok okudum fakat nasıl davranacagımı bilemez oldum ve cok yıprandım anne olarak bana aşırı düşkün cok sık gelip anne sarılalım mı diyebiliyor veya öpüyor bende hiç reddetmiyorum özellikle istediği olmadığında aglamay başladığında bende yapamayacagımı söylediğimde kızdıgım zaman sarılmak istiyor herşeye hayır diyor bizim hatamız fakat bunu nasıl düzeltebilecrğimi bilmiyorum gün içinde olabildiğince sakin kalmaya calısıyorum aglamaya başladıgında yapacak bişey bulamadıgımda sessiz kalıp sakinleşmesini bekliyorum heryerde okudugum gibi sarılmama veya yanında olmama izin vermiyor bende karsısında sakinleşmesini bekliyorum sakinleşince neden ağladıgını soruyorum neden ağladıgını bilsemde konusup duygusunu anlatmasını istiyorum duyguları bilmiyor kızgın ama neden ,neden sonuç ilişkisi kuramıyor üzgün oldugunu biliyor ama neden üzgün oldugunu ifade edemiyor ebeveyn olarak eksiklerim hatalarım cok fazla düzeltmek için nerden başlayacağımı bilmiyorum kafam inanılmaz karısık bu konuda. kitaplarda okudum uygulamaya calıstım fakat başarılı olamadım.
Bu soru 23 Ekim 2024 18:14 tarihinde Uzman Klinik Psikolog Aslı Soylu tarafından cevaplandı.
- Paylaş:
Merhabalar,
Aslında yaşadığınız bu durum birçok ebeveynin baş etmekte zorlandığı bir durum. Bu yaş grubunda olan duygusal gelişim döneminde bir çok çocuğun başına gelen ve yaşanan durumlardır. Bu durum hem sizin hem de oğlunuzun duygusal gelişiminin bir parçası. Ebeveynler tarafından doğru sınır koymak, nerede sınır koyacağını anlayabilmek ve buna ne zaman başlayacağını bilmesi kimi zaman zor olabiliyor. Özellikle erken çocukluk döneminde sınır koymak ve tutarlı olmak zaman alabiliyor. Sınır koymak aslında çocuğa ve aileye göre koyulan sınırlara göre değişkenlik gösterebilen bir şeydir. Her çocuğa aynı alanda ve aynı doğrultuda sınır koymak pek mümkün değildir. Erken çocukluk döneminde çocuğunuzun yapacağı her şeye hayır demek aslında onun yapmaması gereken şeyleri keşfetmesini ve öğrenmesini de engellemiş olabilir. 3.5 yaş dönemindeki çocuklara genelde çok detaylı açıklamalar yapmadan onun kafasını çok karıştırmadan az ve öz bir anlatımla anlatmak istediğinizi anlatabilirsiniz. Çünkü siz uzun uzun bir şeyleri anlatırken hem dikkat süresi dağılacaktır hem de uzun anlatımlar onun anlatmak istediğiniz durumu anlamasını zorlaştıracaktır.
Hayır demek bu yaş grubu çocuklar için engellenmişlik hissiyatını yaratabilir. Bunun yerine hayır derken alternatif seçenekler sunabilirsiniz. ''Hayır bunu yapma'' demek yerine ''Bu durum tehlikeli olabilir, bence bunun yerine başka bir şeyler yapabiliriz'' gibi yönlendirici alternatif seçenekler sunabilirsiniz. Örneğin tuvaletini tuttuğunda ya da yapmayı unuttuğunda; bundan dolayı canın yanabilir, karnın ağrıyabilir, hadi tuvalete birlikte gidelim ve tuvaletini yapalım, tuvaletini yaptıktan sonra daha rahat hissedip rahat bir şekilde oyunlarını oynayacaksın” gibi olumlu cümleler tuvalet kaygısını azaltacaktır ve bu durumu daha olumlu bir şekilde ilerletmenizi sağlayacaktır. Tuvalet eğitiminden sonra oluşan bir kaygı durumu olduğunu görmekteyim. Bir kez başlayıp sonra ardından tekrar başlamak oğlunuzu kaygılandırmış olabilir her yeni süreç çocukları kaygılandırdığı gibi kaygılandıran bir süreci iki kez yaşamak endişe yaratabilir. Bununla ilgili olarak istikrarlı bir şekilde gece ve gündüz eş zamanlı bir şekilde bezi tamamen bırakıp evde olan bezleri tamamen kaldırıp , 15-20 dakikalık aralarla minik oyunlarla tuvaletini hatırlatarak belki sonrasında '' Aaaa biliyor musun senin için minik bir sürpriz hazırladım ama önce çişimizi tuvalete yapmamız gerek' gibi cümleleri heyecanlı bir şekilde söylemeniz onu meraklandıracak ve tuvalet eğitimini kolaylaştıracaktır ve tuvalet kaygısını azaltacaktır.
Oğlunuzun duygularını açık bir şekilde ifade etmesine olanak tanıyın ve onun duygularını anlamaya çalışın. Kızgın olduğunda ya da ağladığında onun hizasına inerek ve göz teması kurarak '' Senin üzgün olduğunu görüyorum ve bunu hissedebiliyorum, ağlamadan bana anlattığında ne hissettiğini ve neden böyle hissettiğini daha iyi anlayacağım, hadi şimdi biraz sohbet edelim'' gibi ifadelerle onun duygularını anlatmasını sağlayabilirsiniz. Ama burda önemli olan ses tonunuzu ayarlamak ve onu anladığınızı hissettirerek mutlaka göz teması kurarak konuşmanız.
Yemek yemekte zorlanıyorsa onu kaygılandırmadan yemek yeme sürecini keyifli bir hale dönüştürebilirsiniz. Yemeğini yersen bunu yapabiliriz ifadelerini kullanmak yerine, ''senin için çok lezzetli yemekler yaptım, bunları yediğinde daha çok güçleneceksin ve oyunlarını daha güzel oynayacaksın'' gibi motive edici ve teşvik edici şeyler kullanabilirsiniz. Eğer masada oturup yemek yemiyorsa ve oturduğu an kalkıp gidiyorsa siz de peşinden yemesi için gidiyorsanız bu duruma da alışmış olabilir, o yüzden kaygılanmaması için yemek esnasında sofra kültürünü oluşturarak ''yemeğimizi yedikten sonra kalkıyoruz, artık karnımızın doyması gerekiyor'' gibi ifadelerle yavaş yavaş sofra kültürüne alıştırmalısınız. Çünkü siz onun istediği gibi ona yemek yedirirseniz yemek yeme düzenini reddecektir.
Önemli olan bu durumda çocuğunuzun davranışlarına göre ilerlemek, kitaplarda bulunan ya da internette yazan bilgiler her çocuk için olumlu yönde olmayabiliyor. Doğru yerde ve doğru zamanda sınırlar koymalısınız. 3,5 yaşında olduğu için kendi dediklerini de yaptırmak istediği için bu konuda sizinle inatlaşacaktır. Fakat sizin sınır koyduğunuz şeyler anne baba olarak net ve tutarlı olursa bu süreci daha iyi yönetebilirsiniz. Bu yaş grubundaki çocuklarda genel olarak ağlayarak istediğini yaptırma davranışı gelişmektedir. Burada önemli olan ağlayarak istediğini elde edemeyeceğini öğrenmesidir. Bu tarz durumlarda istediğini yapmadan, göz teması kurarak ona ''şuan üzgün olduğunu hissediyorum fakat seni anlayamıyorum, sakin bir şekilde benimle konuştuğun zaman seni daha iyi anlayacağım, çünkü sen artık büyüdün ve konuşmayı öğrendin, bana konuşarak ve benimle paylaşarak bu durumu anlatabilirsin'' gibi cümlelerle sınır koyabilirsiniz. Bu şekilde bunu sürekli olarak tekrarlarsanız birkaç kez sonrasında ağlamadan istediklerini dile getirecektir ya da istediği olmadığında ağlayarak karşılık vermeyecektir. Çocuklar bu yaş grubunda belirli bir rutine ihtiyaç duyarlar ve bu rutin onları rahatlatır. Örneğin yemek saatinin, kitap okuma saatinin, uyku saatinin düzenli hale gelmesi ve sınırlar koyarak bunun düzenli olması çocuğunuzu bu duruma alıştıracaktır. Ama bunları katı kurallarla değil, ses tonunuzu ayarlayarak '' şuan yemek saatimiz ve yemek yiyeceğiz, yemek yedikten sonra tabi ki oyun saatine geçebiliriz'' gibi ifadelerle bu rutinlere alıştırabilirsiniz.
Çocukların her yaş dönemine göre gösterdiği davranışlar farklılık içermektedir. Önemli olan bu süreçte aranızdaki bağı güçlü tutmak, onu anlamaya çalışmak ve kaygılarınızı ona yansıtmamak çünkü sizin kaygılarınız çocuğunuza geçtikçe oda tepki olarak reddedici bir tutum ya da inatlaşma durumlarını beraberinde getirebiliyor. Sabırlı ve tutarlı olduğunuzda bu süreç daha kolay ilerleyecektir. Onun yanında olduğunuzu hissettirerek, sabrederek ve onu anlayarak bu problemleri zamanla çözmeniz daha da kolaylaşacaktır. Kendinizi başarılı olamadım ya da ne yapsam olmuyor diye suçlamayın. Çünkü siz de onunla birlikte bu sürece yeni girdiniz ve çocuğunuzun getirdiği yeniliklerle sizde süreci öğreniyorsunuz. O yüzden bu süreçte kaygılanmadan, kendinizi suçlamadan, sabırlı bir şekilde ilerlediğinizde her şey yolunda ilerleyecektir. Adım adım rutinleri oluşturarak ilerlemek bu süreci sizin açınızdan daha çok kolaylaştıracaktır.
Sevgilerimle
Uzman Klinik Psikolog Aslı Soylu
