4 yaşındami oğlumun davranışları

Merhaba,

Çocuklar hayatlarının ilk yıllarında dürtüsel olarak yaşarlar. Yani yapmak istediklerini yaparlar veya söylemek istediklerini söylerler. İzinsiz alma davranışı dürtüseldir ve çocuklar buna karşı koyamayabilir.

2 yaş grubu çocuklarda ‘’sahip olma’’ duygusu gelişmediği için her şeye sahip olabileceklerini düşünürler. Onlar için herhangi bir nesneyi izinsiz almak gayet normaldir. 3 yaşlarında ise çocuklar kendilerinin olmayan şeylerin izinsiz alınmaması gerektiğini öğrenirler fakat yine de marketteki çikolatayı alma isteğine direnemeyebilirler. Çocuklarda izinsiz alma davranışına en çok 5-8 yaşlar arasında rastlanır. Okul hayatının başlaması ile birlikte çocuk beğendiği her şeye sahip olmak ister. İzin alması gerektiğini bilir fakat isteklerine karşı koyamaz. Aldığı malzemeleri saklamak için ‘’buldum’’, ‘’arkadaşım hediye etti’’ gibi bahaneler bulabilir veya ‘’hiçbir şey almadım’’ diye yalan söyleyebilir. Ebeveynlerin bu durumda telaşlanmadan soğukkanlı kalması gerekmektedir çünkü bu yaşlarda başlayan izinsiz alma alışkanlığı geçicidir. Önemli olan ebeveynlerin bu dönemdeki davranışlarıdır.

Ebeveynler bu durumdan dolayı çocuğu suçlamamalı, utandırmamalı, ayıplamamalı, dalga geçmemeli ve kötü biriymiş gibi hissettirmemeliler.

Ebeveynler çocuklarda izinsiz alma alışkanlığını önlemek için, çocuğa ‘’sahip olma’’ kavramını öğretmelilerdir. Örneğin, çocuğa ait bir odanın olması veya çocuğun oyuncaklarını koyacak bir alanın belirlenmesi bu kavramı geliştirmek için önemli bir adımdır.

Çocuğa ihtiyacı olan malzemeler alınırken, bu eşyaların onun olduğu belirtilmeli, bunlar çocuktan izin alınmadan veya haberi olmadan alınmamalıdır.

Çocukla konuşurken “Bu bardak benim”, “Bu elma senin”, “Bu saksı komşunun” gibi vurgularla ‘’sahip olma’’ konusu pekiştirilmelidir. Ebeveynler çocuklarının malzemelerine ve sınırlarına ne kadar saygı duyarsa, çocuklar da başkalarının sınırlarına ve eşyalarına aynı saygıyı gösterecektir.

Bir şeye ihtiyacı olan çocukta izinsiz alma davranışı gözlemlenebilir bu nedenle çocuğun yemek ve giyinme gibi temel ihtiyaçları karşılanmalıdır. İhtiyaçlar karşılanırken fazla ve gereksiz alım yapmamaya dikkat edilmelidir. Bu durumda çocukta doyumsuzluk ortaya çıkar ve bu da başka istenmeyen davranışları ortaya çıkarabilir.  

Ebeveynler, çocuklara bir miktar para verip marketten kendi alışverişini yapmasını destekleyebilir. Bu durumda, çocuk aldığı şeyin bir maddi karşılığının olduğunu görecektir. Ayrıca, çocuğun ara ara ailedeki kişilere veya arkadaşlarına küçük hediyeler alması ve kendi eliyle hediye etmesi de desteklenebilir.  

Her zaman doğru iletişim en önemlisidir. Çocuğa aldığı eşyanın mutlaka geri verilmesi ve arkadaşından/esnaftan özür dilemesi gerektiği özellikle belirtilmelidir. Bu süreç ebeveyn tarafından takip edilmelidir. Eğer çocuk davranışından dolayı utanıyor ve yüzleşmek istemiyorsa ebeveyn çocuğun yanında olmalı ve onu desteklemelidir.

Arkadaşının malzemesini veya marketteki ürünlerden birini izinsiz alan çocuk hırsız değildir, suçlanmamalı ve etiketlenmemelidir.  

Unutmayınız, çocuğun izinsiz alma durumu olumsuz bir şekilde ilerlerse, süreç uzarsa veya davranışın ortaya çıkma sıklığı artarsa bir uzmana görünmekte fayda vardır.

Sevgilerle,

Uzm. Psk. Ayşegül ERİM