Aile Dizilimi Gerçekten Var Mı?

Merhaba Sevgili Danışan,

Aile dizilimi, son yıllarda popüler hale gelen bir yöntem olsa da psikoloji bilimi içinde kanıta dayalı bir terapi yöntemi olarak kabul edilmemektedir. Bert Hellinger tarafından geliştirilen bu yaklaşım, bireyin aile geçmişiyle bağlantılı travmalarını, nesiller arası aktarılan psikolojik yükleri ve bilinçdışı aile dinamiklerini anlamaya yönelik bir sistemdir. Grup çalışmaları şeklinde uygulanır ve bir kişi aile dizilimini yaptırırken diğer katılımcılar, onun aile bireylerini temsil eder. Temsilciler, belirli bir sistem içinde yerleştirilerek aile içindeki ilişkileri ve bilinçdışı bağları anlamaya çalışırlar. Aile diziliminin temel iddiası, bireyin yaşadığı psikolojik sorunların geçmiş nesillerden gelen çözülmemiş travmalara dayanabileceğidir. Ancak, bu iddia bilimsel olarak kanıtlanmış değildir ve akademik psikoloji çevrelerinde tartışmalıdır. Bu yöntemin psikoterapi dünyasında tam anlamıyla kabul edilmemesinin temel sebeplerinden biri, ampirik (deneysel) kanıtlara dayanmamasıdır. Bilimsel olarak kabul edilen terapötik yöntemler, birçok akademik çalışma ve klinik araştırmalarla desteklenir. Örneğin, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), Psikodinamik Terapi, EMDR ve Şema Terapi gibi yaklaşımlar, psikolojik rahatsızlıkların tedavisinde etkinliği kanıtlanmış yöntemlerdir. Ancak, aile dizilimi için aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Uygulamalar sırasında kişilerin geçmiş nesillerden gelen bazı bilinçdışı yükleri fark ettiği, duygusal rahatlama yaşadığı söylenebilir. Fakat bunun bilimsel olarak nasıl çalıştığı ve gerçekten terapötik bir etkisi olup olmadığı belirsizdir.

Aile diziliminde temsilci olmak, bazı kişiler için yoğun bir duygusal deneyim olabilir. Çünkü temsilciler, aile dizilimi yaptıran kişinin ailesinden bir bireyin rolünü üstlenir ve o kişinin duygu durumlarını deneyimlemeye çalışır. Bu süreç, bilinçdışı aktarımlar ve grup içindeki dinamikler nedeniyle güçlü duygusal tepkilere neden olabilir. Bazı kişiler, temsilci oldukları kişilerin duygularını içselleştirdiklerini ve çalışmadan sonra da bu duyguların kendilerinde kaldığını ifade ederler. Bu durum, özellikle duygusal olarak hassas bireyler için zorlayıcı olabilir. "Temsilci olduğunuzda canlandırdığınız kişinin enerjisinin üzerinizde kalabileceği" fikri, bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçek değildir. Ancak psikolojik olarak yoğun duygusal deneyimler, kişilerde kalıcı etkiler bırakabilir. Empatik bireyler, grup içindeki diğer kişilerin hislerini daha derinden hissedebilir ve bu durum, çalışmadan sonra da üzerlerinde bir ağırlık oluşturabilir. Özellikle geçmişte travmatik deneyimler yaşamış veya şu an psikolojik olarak hassas bir dönemden geçen kişiler için, aile dizilimi gibi yoğun duygusal çalışmalar travmatik deneyimleri tetikleyebilir. Ayrıca, grup içindeki diğer katılımcılarla yaşanan duygu paylaşımı, bazı kişilerde rahatsızlık yaratabilir. Grup içindeki herkesin enerjisini açtığı ve bunun tehlikeli olabileceği düşüncesi, daha çok spiritüel bir bakış açısına dayanır. Psikoloji açısından baktığımızda, duygusal olarak yoğun bir deneyim yaşandığında, bireylerin bu deneyimi içselleştirip, bilinçdışında işleyerek kendilerini etkilenmiş hissetmeleri mümkündür. Ancak bu, mistik veya doğaüstü bir enerji aktarımıyla değil, insan beyninin empati ve duygusal etkileşim mekanizmalarıyla açıklanabilir.

Bu tür grup çalışmalarına katılmadan önce, kişinin kendisini değerlendirmesi önemlidir. Eğer geçmişte psikolojik travmalar yaşadıysanız veya şu anda zor bir dönemden geçiyorsanız, bu tür bir çalışmaya katılmadan önce bir uzmana danışmanız faydalı olabilir. Özellikle depresyon, anksiyete bozuklukları veya obsesif kompülsif bozukluk gibi rahatsızlıklar yaşayan bireyler için, bu tür grup dinamikleri beklenmedik sonuçlar doğurabilir. Çalışmadan sonra, bazı kişilerin kendilerini kötü hissettiği veya ağır duygular içinde kaldığı da bilinmektedir. Bu yüzden, böyle bir deneyime girmeden önce psikolojik dayanıklılığınızı göz önünde bulundurmalısınız. Aile dizilimi, bazı kişiler için derin farkındalık sağlayabilir, ancak bu herkes için geçerli olmayabilir. Bilimsel açıdan bakıldığında, bilinçdışı aktarımlar veya nesiller arası travmalar psikoterapi içinde ele alınabilecek konular olsa da, bunların aile dizilimi yöntemiyle kesin olarak çözülebileceğini söylemek mümkün değildir.

Peki, bu tür çalışmaları tavsiye eder miyim? Cevap, kişiden kişiye değişebilir. Eğer kişisel gelişim amaçlı, merakla ve farkındalık kazanmak için katılmak istiyorsanız, bu sizin için ilginç bir deneyim olabilir. Ancak terapi ihtiyacınız varsa ve psikolojik bir sorununuz olduğunu düşünüyorsanız, öncelikle bilimsel temellere dayanan terapi yöntemlerini tercih etmenizi öneririm. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), EMDR, Psikodinamik Terapi veya Şema Terapi gibi yaklaşımlar, duygusal ve psikolojik sorunların çözümünde daha güvenilir ve etkili yöntemlerdir. Aile ilişkileri ile ilgili daha derin bir çalışma yapmak istiyorsanız, Aile Terapisi gibi bilimsel olarak kanıtlanmış bir terapi sürecine katılmak daha sağlıklı bir seçenek olabilir. Özetle, aile dizilimi bazı bireyler için anlamlı ve etkili bir deneyim olabilir, ancak bilimsel olarak kesin bir tedavi yöntemi değildir. Temsilci olarak katılmanın bazı kişiler için duygusal olarak zorlayıcı olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Eğer böyle bir çalışmaya katılmayı düşünüyorsanız, kendi sınırlarınızı ve psikolojik durumunuzu değerlendirerek karar vermeniz en sağlıklısı olacaktır.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğiniz farklı bir soru veya aklınıza takılanları sorabilirsiniz.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel