Aile ve travmalar

Merhaba sevgili danışan,

Çözümlemek istediğiniz konu aslında sınır koymayla ilgili. Bazen ailelerimiz birer birey olduğumuzu atlayabilir ve zamanla bu bize kendimizle ilgili olumsuz inançlar doğurmaya kadar bir çok duruma neden olabilir.

Sınır koymak, bireyin ihtiyaçlarını ve beklentilerini belirleyerek kurduğu ilişkilerinde hangi davranışları kabul edilebilir bulup bulmadığını insanlarla paylaşması demektir. Kişisel sınırlar, hangi durumlarda kendimizi güvende ve saygı görmüş hissettiğimizi belirlemekte araçtır. Sınır koyarak insanların hayatımıza müdahale etmesinin ve alanımızı ihlal edecek durumları, limitlerimizi aşacak, kendimizi kötü hissetmemize sebep olacak davranışlar göstermenin önüne geçmiş oluruz. Sağlıklı kişisel sınırlarımızın olması her ilişki için oldukça önemlidir. İstemediği bir davranışa maruz kaldığında hayır diyemeyeceğini düşünen kişi, bu sebepten kendini korumak için bir savunma mekanizması geliştirerek çok katı sınırlar koyabilir. Hiçbir sınır koymadığı ilişkilerde bu sınırsızlık durumundan rahatsız olmaya başlayanlar da yine hayır diyemediği için bu durumu değiştiremiyor olabilir. Bu yüzden dengeyi sağlayabilmek önemlidir.

Hayır diyebilmek, kişisel sınırların korunmasına yardımcı olur. Bu insanların sizi manipüle etmesini veya kontrol etmesini engeller. "Hayır" demeyi öğrenerek ihtiyaç ve sınırlarınızı koruma altına alırsınız.

Öncelikle hayır demekten zorlandığınız için mi sınır koyamıyorsunuz ya da hangi durumdan dolayı sınır koymakta zorlanıyorsunuz bunu belirlemek temel taşır. Koyduğunuz sınırların da ihlal edilmesi beraberinde bir çok duygu ve durumu tetikleyebilir. Çevrenizdeki kişilere bunu izah etmek için öncelikle sınırlarınızı hangi durumlar ve yaklaşımlarla koymak istediğinizi belirlemeniz, analiz etmeniz gerekebilir. 

Sınır koyabilmek adına hayır demenin net ve kibar yönlerini tespit etmek önem taşır. Karşınızdaki kişinin sizin “Hayır!”'ınızı sorgulayarak eleştireceğini, hatta onun istediklerini yapmamanız durumunda size sert tepki ve söylemlerde bulunmaya çalışabileceğini bilmelisiniz. Fikrinizi ya da kararınızı değiştirmeniz için sizinle tartışmaya girebileceği konuları öngörmeye çalışın. Bir arkadaşınız ya da aile üyenizle bu konuşmayı öncesinde canlandırmak faydalı olacaktır.

Sakin ve gerçekçi bir tutum içinde olmanız karşınızdaki bireyin daha az öfkelenmesine yardımcı olacaktır. Pozitif ve sakin duygular da dahil olmak üzere duygular bulaşıcıdır. Bunun için de daha önce bahsettiğim gibi canlandırma yöntemiyle pratik yapabilirsiniz. Saygı görmek herkes için çok önemlidir ve bazı insanlar bunun belirtilmesi durumunda reddedilmekle daha barışık olabilirler. Mümkünse duruma uygun ve doğru olmak kaydıyla hayır derken karşınızdakine karşı saygınızı ifade eden bazı sözler söyleyemeyi ihmal etmeyin. Bazı kişilere hayır dediğinizde sizi fikrinizi değiştirmeye zorlayabilirler. Hayırınızı bir veya iki kez gerçekçi ve sakin bir dille tekrarlamak konusunda hazırlıklı olun. Sonrasında konuşmayı bitirmek ya da başka bir konu açmak için çaba gösterebilirsiniz.

Konuda oyalanarak karşınızdaki kişinin fikrinizi değiştirmek için tartışmasına veya sizi ikna etmeye çalışmasına fırsat vermemeye çalışmak gerekir. Ses tonunuz ve beden diliniz savunmacı bir yaklaşımda değilse cevabınızın değişmeyeceğini belirtmeniz gerekebilir. Böylelikle karşınızdaki kişi sonunda pes edecektir.

Bununla ilgili işlevselliğiniz etkilenmeye devam ediyorsa lütfen profesyonel destek almayı ihmal etmeyin.

Sağlıklı günler dilerim…

Uzm. Klinik Psikolog Melis ŞEKER