Asosyallik ile nasıl mücadele ederim?

Merhabalar,

Kendinizi dürüstlükle ifade etme cesareti gösterdiğiniz için sizi tebrik ediyorum. Paylaştıklarınızdan ailenizde dahil olmak üzere çevrenizdeki bireylerle konuşmakta, sohbet etmekte zorluklar yaşadığınızı anlıyorum. Yaşadığınız duruma ve bu durumda neler yapabileceğinize birlikte bakalım.

Öncelikle bahsettiğiniz süreçleri yaşayan birçok kişi olduğunu, bu durumu çözümleyebileceğinizi ve bu süreçte yalnız olmadığınızı belirtmek isterim. Kendinizi çevrenize karşı yabancı hissetmeniz güven eksikliği yaşıyor olmanız günlük yaşamanızı ve sosyal etkileşimlerinizi olumsuz etkiliyor olabilir.

Yaşadıklarınıza yönelik farkındalığınızın artması için önce davranışlarınızın olası sebeplerini konuşalım. Yaşadığınız durum sosyal kaygı, özgüven eksikliği veya geçmiş olumsuz deneyimlerden kaynaklanıyor olabilir. Çocukluk ve erken dönem yaşantılarda çevrenizle sosyal etkileşime girmenizi engelleyen faktörler olabilir. Örneğin sürekli eleştirilen, utandırılan veya aşırı korunan çocuklar, sosyal durumlarda kendilerini rahat hissetmeyebilir. Zorbalığa maruz kalmak, alay edilmek veya küçük düşürülmek, ilerleyen yaşlarda sosyal kaygının gelişmesine neden olabilir. Ve Çocuklukta yeterince sosyal etkileşim fırsatı bulamayan kişiler, yetişkinlikte sosyal durumları yönetmekte zorlanabilir. Bunun yanında çocukken bu davranışları ebeveynlerimizi modelleyerek öğrenmiş olabiliriz. “Başkaları ne der?”, “Hata yapmamalısın.” gibi bir bilinçle yetiştirildiysek de yetişkinlik dönemimizde çevremizle kurduğumuz ilişkilerde kaygılı bir yapı geliştirebiliriz. Bu noktada hatırlatmak isterim ki eğer böyle deneyimlere sahipseniz geçmişte yaşananlar arık yaşanmayacak ve hayatınızın ipleri artık sizin elinizde. Bireyler kendi davranışlarını aşırı analiz ettiği ve herkesin kendisini izleyip yargıladığına inandığı, sosyal etkileşimlerde hata yapmaktan aşırı korktuğu, her şeyin mükemmel olması gerektiğine inandığı ya da “Rezil olacağım.”, “Saçma bir şey söyleyeceğim.”, “Beni yargılayacaklar.” gibi düşünceler sebebiyle sosyal ortamlardan kaçınabilir.

Peki bu durumda siz neler yapabilirsiniz?

İlk olarak çevrenize karşı konuşmak isteyip de konuşmamanıza sebep olan düşüncelerinizi fark etmeniz gerekiyor. Örneğin, “Beni yargılarlar.”, “Saçma bir şey söylerim.” gibi inançlarınız varsa, bunların ne kadar gerçekçi olduğunu listeleyerek değerlendirebilirsiniz. Ve değerlendirdiğinizde aklınıza gelen bu düşünceler yerine alternatif işlevsel düşünce kalıpları koyabilirsiniz. Örneğin saçma bir şey söyleseniz de bir sınavda olmadığınızı her zaman doğruluğu kesin şeyler söylemeniz gerekmediğini ve ailenizde kimsenin sizi bu sebeple yargılamayacağını içeren bir cümleyle yer değiştirebilirsiniz.

Bu noktada en güvendiğiniz kişilerle kısa konuşmalar ile pratik yapabilirsiniz. Günlük hayatınızda küçük sosyal girişimlerde bulunabilirsiniz. Örneğin, bir mağazada çalışanla göz teması kurup teşekkür etmek, sipariş verirken daha net konuşmaya çalışmak, apartmanınızda giriş çıkışlarda komşunuza selam vermek gibi.

Sevgili danışan çevrenizle iletişim kurmanıza bir diğer engel sosyal reddedilme korkusu yaşıyor olmanız olabilir. Yani çevremdekiler beni yargılayacaklar algısı. Bu noktada insanların aslında o kadar da çevresiyle meşgul olamadığını. çoğu kişinin kendi içsel süreçleriyle ilgilendiğini hatırlatmak isterim.

Mindfulness, nefes egzersizleri ve gevşeme teknikleri, konuşma sırasında yaşadığınız fiziksel gerilimi azaltabilir. Konuşurken bedeninizi fark etmenizi ve rahatlamanızı sağlayabilir.

Son olarak sürecin her adımında kendinize karşı nazik olmanız, zaman tanımanız, küçük adımların büyük gelişimleri beraberinde getireceğine inanmanız ve zorlandığınız anlarda olumlu iç sesinizi kullanmanız sürecin sağlıklı ilerlemesi için faydalı olacaktır.

Bu süreçte yaşadığınız sorunu çözümleyemediğiniz noktada uzman desteği almaktan çekinmeyiniz.

Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum.

Değerlendirilmesini istediklerinizi yeni bir soru ile sorabilirsiniz.

Psikolog Fatma Gizem Bitgen