Obsesif kompülsif bozukluğum var

Merhaba Sevgili Danışan,

Öncelikle yaşadıklarınızı bu kadar açık bir şekilde paylaştığınız için teşekkür ederim. Obsesif Kompülsif Bozukluk (OKB) ile ilgili sorularınıza yanıt vermeden önce, bu bozukluğu biraz daha detaylandırmak faydalı olabilir. OKB, istemsizce akla gelen ve kişinin kontrol etmekte zorlandığı düşünceler (obsesyonlar) ile bu düşüncelerin yarattığı yoğun kaygıyı azaltmak amacıyla yapılan tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemlerle (kompülsiyonlar) kendini gösteren bir kaygı bozukluğudur. Bu durum, bireyin yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilir ve günlük işlevselliğini zorlaştırabilir. Obsesyonlar genellikle kişinin değerleriyle çelişen, rahatsız edici ve utanç verici içerikte olabilir. Tam da bu nedenle, birçok kişi tıpkı sizin yaşadığınız gibi suçluluk ve utanç duygularıyla baş etmeye çalışır.

Sorunuzun ilk kısmında, özellikle cinsellik sırasında aklınıza gelen tabu veya yanlış olarak nitelendirdiğiniz düşüncelerden dolayı yoğun bir suçluluk ve rahatsızlık hissettiğinizi belirtmişsiniz. Bu tür cinsel içerikli obsesyonlar, OKB'nin yaygın belirtilerinden biridir. Birçok kişi bu düşüncelerin yalnızca kendisinde olduğunu ve bunun 'normal olmadığını' düşündüğü için suçluluk ve utanç duygusuyla daha da fazla mücadele eder. Oysa OKB'de cinsel obsesyonlar oldukça sık görülür ve bunun sizin karakterinizle ya da ahlaki yapınızla bir ilgisi yoktur. Bu düşüncelerin rahatsız edici olmasının nedeni, aslında sizin değerleriniz ve inançlarınızla çelişiyor olmasıdır. Yani, bu düşüncelerden rahatsız olmanız ve suçluluk hissetmeniz, onların sizin gerçek arzularınızı yansıtmadığını gösterir.

OKB’nin temel özelliklerinden biri, zihnin kontrol dışı olarak rahatsız edici düşünceler üretmesidir. Beynimiz, günlük olarak binlerce düşünce üretir ve bunların çoğu üzerinde hiç durmayız. Ancak OKB'de, bazı düşünceler diğerlerine göre daha fazla dikkat çeker ve kişide yoğun bir kaygı yaratır. Bu noktada, önemli olan bu düşüncelerin doğal olduğunu ve sadece birer 'düşünce' olduklarını kabul edebilmektir. Yani, düşüncelerinizi kontrol etmeye veya onlardan kurtulmaya çalışmak genellikle daha fazla kaygıya yol açar. Bunun yerine, düşüncelerin akıp gitmesine izin vermek ve onlara anlam yüklememek etkili bir baş etme yöntemi olabilir.

Sorunuzun ikinci kısmında ise geçmişte düşündüğünüz bir şeyin aylar sonra aklınıza gelip suçluluk ve kaygı yaratmasından bahsetmişsiniz. Bu da OKB’de oldukça yaygın bir durumdur ve 'geriye dönük suçluluk' olarak adlandırılabilir. OKB'li bireyler, geçmişte düşündükleri veya yaptıkları şeyleri tekrar tekrar analiz etme ve 'doğru olup olmadığını' sorgulama eğilimindedir. Bu durum genellikle, kişinin mükemmeliyetçi ve yüksek ahlaki standartlara sahip olması ile ilişkilidir. “O an neden rahatsız olmadım?” veya “Nasıl böyle şeyler düşündüm?” gibi sorular da aslında OKB’nin yarattığı bir tuzaktır. Bu tür düşünceler, beynin sürekli olarak 'yanlış bir şey var mı?' diye kontrol etme eğiliminden kaynaklanır.

İnsan Her Şeyi Düşünebilir mi?

Evet, insan zihni kontrol edemediğimiz bir şekilde her türlü düşünceyi üretebilir. Bu, beynimizin çalışma biçimiyle ilgilidir. Düşüncelerimizi tamamen kontrol edemeyiz; ancak, bu düşüncelere nasıl tepki vereceğimizi kontrol etmemiz mümkündür. Düşüncelerimizin yalnızca birer 'zihin ürünü' olduğunu fark etmek ve onları yargılamadan kabul etmek, kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Örneğin, 'Bu düşünceler sadece OKB’nin bir parçası ve benim gerçek arzularımı yansıtmıyor' şeklinde bir yaklaşım benimsemek faydalı olabilir.

Bu noktada, Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) yöntemlerinin OKB tedavisinde oldukça etkili olduğunu belirtmek isterim. BDT, düşünce ve davranışlarımız arasındaki bağlantıyı fark etmemizi ve işlevsel olmayan düşünce kalıplarını değiştirmemizi hedefler. Ayrıca, meditasyon ve farkındalık (mindfulness) gibi teknikler de düşünceleri yargılamadan kabul etmeyi ve onlara karşı daha dengeli bir yaklaşım geliştirmeyi kolaylaştırabilir.

OKB’nin yönetiminde en önemli adımlardan biri, bu düşüncelerin sizin kontrolünüz dışında olduğunu ve sadece birer zihinsel tepki olduğunu kabul etmektir. Bu kabul, düşüncelerle savaşmayı bırakmanıza ve onlara daha az önem vermenize yardımcı olabilir. Ayrıca, bu süreçte kendinize karşı şefkatli olmanız çok önemlidir. OKB’nin getirdiği suçluluk ve utanç duygularını hafifletmek adına, kendinize “Bu düşünceler benim seçimim değil ve ben kötü biri değilim” gibi olumlamalar yapabilirsiniz.

Eğer bu tür düşüncelerle başa çıkmakta zorlanıyorsanız, profesyonel bir destek almanızı öneririm. Unutmayın, yaşadıklarınız yalnızca OKB’nin belirtileri ve bunlarla baş etmenin etkili yolları var. Kendinize karşı nazik olmayı ihmal etmeyin.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğiniz farklı bir soru veya aklınıza takılanları sorabilirsiniz.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel