Sürekli Eleştirilmek

Öncelikle merhabalar,

Sizin diğer herkes gibi kendinize dair olan benlik algınızın gelişiminde ailenizin size olan yaklaşımı temel oluşturmaktadır. Bir bina düşünelim: o binanın temeli ne kadar sağlam atılmışsa dış etkenlere karşı o kadar dayanıklı olur. Geçmiş senelerdeki depremleri düşünecek olursak, bunlardan büyük bir kısmı yıkıldı. Fakat aralarında yıkılmayanlarda vardı. Neydi o yıkılmayan binaların özellikleri? temellerinin sağlam atılmış olması. Bu insanlar içinde böyle düşünülebilir. Bizim temellerimiz 0-6 yaş aralığında atılır. Bu dönemde ne kadar sevilmişsek, kabul edilip takdir edilmişsek dışarıdan gelen etkilere karşı (eleştiri, kıyas) o kadar dayanıklı oluruz. Bu gibi durumlar bizleri yıkamaz. Fakat koşulsuz şartsız bağlandığımız ailemiz tarafından eleştiri yağmuruna tutulduysak temeli atılmamış bir bina gibi yıkılıveririz.

Böyle bir durumda aldığımız en ufak eleştiri günümüzü kabusa çevirebilir. Çünkü zaten doğduğumuzdan beri hiç kabul edilmemişizdir. En az ekmek ve su kadar ihtiyaç duyduğumuz o değer ve onayı hiç görememişizdir. Fakat her çocuğun ihtiyaç duyduğu en önemli duygulardan biridir: koşulsuz şartsız, kabul edilmek.

Hal böyleyken, kurduğunuz her ilişkide aynı duyguları hissettirecek kişileri ararsınız. Bunu bilinçli bir şekilde aramazsınız elbette ama sizi kabul edecek insanlar size uzakta kalır. Aileniz eleştirir, arkadaşlarınız eleştirir, eşiniz eleştirir ve de en önemlisi siz kendinizi eleştirirsiniz. İç sesiniz "ben yaşadığımı bilirim" demektedir.

Burada ne yapmalı? Eleştirilere kulak tıkamak bu sorunun çözümü değildir. Bu sorunun çözümü çok daha ince bir çalışma gerektirir. çocukluktan size miras kalan yetersizlik duygusunu anlamak ve de kendinizi olduğunuz gibi "kabul etmek" önemlidir. Bunu yapmak ise doğduğu andan beri eleştirilen biri için çok yorucu bir yoldur. Kendinizin ve duygularınızın arkasında durmak, sınırlarınızı ihlal eden ve sizi eleştirme/kıyaslama hakkını kendilerinde gören insanlara izin vermemeniz gerekmektedir. Diğer insanlara sınır koymadan önce sınır koymanız gereken kişi ise kendi iç sesiniz olacaktır. O yıkıcı ve acımasız yönünüze sınır koymanız ve sizi eleştirmesine müsaade etmemeniz kendinize olan iç duygunuzu değiştirebilir. Yemek yapmayı belki bilmiyordunuz ve belki bazı günler yemeğin tuzunu tutturamadınız. Bazı günler yemeği yaktınız. Fakat oraya bir çaba harcadınız ve belki de şu an yapabiliyorsunuz. İlk önce o çabayı görüp takdir edebiliriz. Ya da çocuğunuza iyi bir anne olamayacağınız için endişelendiniz. Fakat iyi bir anne olmak için olan çabanız, emeğiniz; hepsi değersiz miydi? Eleştirmeden önce buraları da bir görelim.

Unutmayınız ki sizin hikayeniz ve yaşamınız herkes gibi biricik. Kıyaslanmaya tabii tutulduğunuz kişiler sizin kadar değersizleştirmeye maruz kalarak büyüdüler mi?

Her konuda her zaman iyi olmanız beklenemez. Kendinizi ötekilerle kıyaslamadan önce "ama ben böyleyim, bazı şeyleri yapamıyor olabilirim bazı şeylerde kötü de olabilirim, ama bu benim değerimi düşüren şeyler değildir" hissine kavuşmanız dileğiyle...

Sevgiyle Kalın...

Psikolog Elif Mutlu