Babası vefat eden arkadaşımın nasıl yanında olmalıyım?

Merhaba Sevgili Danışan✨

Arkadaşlarınızın ve ailelerinin bu kadar zor bir süreçten geçtiği bir dönemde yanlarında olmak istemeniz ve onlara destek olmak için çaba göstermeniz oldukça kıymetli. Böyle zamanlarda, duygusal desteğin ne kadar önemli olduğunu anlamak ve doğru bir şekilde yanlarında bulunmak, onların bu süreci daha sağlıklı bir şekilde atlatmalarına yardımcı olabilir. Şimdi, hem arkadaşlarınıza hem de küçük kardeşlerine nasıl destek olabileceğinizi ele alalım.

Öncelikle, arkadaşlarınıza hissettiğiniz bu yoğun empati ve desteği hissettirmek için varlığınız en büyük katkıdır. Böyle zamanlarda, bazen konuşmadan bile yanlarında bulunmak, onların yalnız olmadığını hissettirmek için yeterlidir. Onların acısını küçümsemeden, “Ne hissediyorsanız hissetmekte tamamen haklısınız” ya da “Buradayım, ne zaman istersen konuşabiliriz” gibi ifadelerle duygularını serbestçe ifade etmelerine alan açabilirsiniz. Ağlamalarını, üzülmelerini ya da herhangi bir şekilde duygularını dışa vurmalarını teşvik etmek, yas sürecini sağlıklı bir şekilde yaşamalarına yardımcı olabilir.

Akrabalarının onlara “güçlü ol” ya da “ağlama” gibi baskılayıcı ifadeler kullanması, bu süreci daha da zorlaştırabilir. Yas süreci kişiseldir ve herkesin duygularını ifade etme biçimi farklıdır. Bu tür ifadelerin, arkadaşlarınızın acılarını bastırmalarına neden olabileceğini unutmamak önemli. Bu noktada, akrabalarına nazikçe ve anlayışlı bir şekilde, “Onların hissettiklerini yaşamalarına izin vermek en doğrusu, bu süreçte duygularını bastırmamaları önemli” gibi bir hatırlatma yapabilirsiniz.

Küçük kardeşlere babalarının vefatını anlatmak, oldukça hassas bir konudur. Bu durumun çocuklara anlatılması, onların yaşına uygun bir şekilde, dürüst ama şefkatli bir yaklaşımla yapılmalıdır. “Babanız çok hastaydı, şimdi artık bizimle değil ama onu hep hatırlayacağız ve seveceğiz” gibi basit ve doğrudan ifadeler kullanılabilir. Çocukların tepkilerini gözlemlemek, sorularını sabırla yanıtlamak ve ihtiyaç duydukları duygusal desteği sağlamak önemlidir. Çocukların anlamadıkları kavramlar karşısında kafalarının karışabileceğini unutmadan, onları rahatlatmaya yönelik bir yaklaşım benimseyebilirsiniz.

Arkadaşlarınıza daha fazla destek olabilmek için, onlara pratik yardımlarda bulunmayı da düşünebilirsiniz. Örneğin, gündelik işlerinde yardımcı olmak, yemek hazırlamak ya da çocuklarla ilgilenmek gibi somut yardımlar, onların üzerindeki yükü bir nebze hafifletebilir. Bunun yanı sıra, yalnız kalmak istedikleri ya da konuşmak istemedikleri anlarda, onlara alan tanımak da çok değerlidir.

Bu süreçte arkadaşlarınızın kendilerini ifade etmelerine yardımcı olmak için onları meşgul edici, hafif aktiviteler önerebilirsiniz. Örneğin, bir yürüyüşe çıkmak, birlikte bir şeyler izlemek ya da basit bir sohbete yönelmek, onların dikkatini biraz olsun dağıtmalarına yardımcı olabilir. Bu tür küçük adımlar, yas sürecinde destekleyici bir role sahip olabilir.

Ayrıca, arkadaşlarınıza sık sık duygularını paylaşma fırsatı tanıyabilirsiniz. Duygularını içlerinde tutmak yerine güvenli bir şekilde ifade etmeleri, yas sürecinin daha sağlıklı geçmesine katkı sağlar. Örneğin, onların babalarına dair anılarını anlatmalarını teşvik edebilir, bu anılar üzerinden güzel bir konuşma başlatabilirsiniz. Duygularını ifade etmek istemiyorlarsa da sessiz bir destek sunmak, onların yanında olduğunuzu hissettirmek için yeterli olabilir.

Son olarak, yas süreci herkes için farklı bir şekilde işler ve zaman alır. Arkadaşlarınızın bu süreçte bir uzmandan destek almasını önermek, onların acıyı anlamlandırmasına ve daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmalarına yardımcı olabilir. Küçük kardeşlerin de bu süreçte desteklenmesi önemlidir; bu nedenle bir çocuk psikoloğuna danışmayı değerlendirebilirsiniz.

Unutmayın, bu süreçte sizin varlığınız, sabrınız ve anlayışınız, arkadaşlarınız için çok kıymetli. Duygularını bastırmadan yaşamalarına olanak tanımak ve yanlarında olduğunuzu hissettirmek, onlara en büyük desteği sağlayacaktır.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğiniz farklı bir soru veya aklınıza takılanları sorabilirsiniz.⭐

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel

Merhabalar sevgili danışan, öncelikle bu zor süreçte arkadaşınızın yanında olmak istemeniz değerli. Güzel düşünceleriniz ve hassasiyetiniz için teşekkür ederim.

Yas sürecinde destek olmak demek, kişinin acısını hafifletmek kadar, duygularını yaşamasına izin vermek ve bu süreçte onları yalnız bırakmamak anlamına gelmektedir.

Bu durumda neler yapabilecekleriniz noktasına daha detaylı bakalım:

Yas sürecinde insanlar farklı tepkiler gösterebilir; ağlamak, öfkelenmek, sessizleşmek veya hatta tamamen donup kalmak gibi. Siz, onların bu duygularını olduğu gibi kabul edin ve hissettikleri her şeyin normal olduğunu vurgulayın. “Bu kadar üzgün hissetmen çok doğal,” gibi cümleler onlara iyi gelebilir.

Bazen bir şey söylemeden, sessizce yanında durmak da çok güçlü bir destek olabiliyor. Sizde ağlayarak onların duygularını paylaştığınızı belirtmişsiniz; bu, en güçlü desteklerden biri. Ancak bunu sürekli yapmanız gerekmediğini de unutmamalısınız. Sessizce dinlemek ve ihtiyaç duyduklarında konuşmak da yeterlidir.

Bazen bir sarılma, elini tutma gibi küçük ama anlamlı temaslar da teselliyi sağlar.

Onların düşünmesi gereken bazı pratik işleri kolaylaştırmak da güzeldir. Yemek getirmek, ihtiyaçları neyse o konuda yardımcı olmak, yüklerini azaltabilir. “Benim yapabileceğim bir şey var mı?” diye sorabilirsiniz.

Küçük çocuklara bu tarz bir haberi vermek hassas bir süreçtir ve yaşlarına uygun bir dil kullanmayı gerektirir. Burada önemli olan, basit ve net bilgi vermektir. 2. sınıf seviyesinde bir çocuk, ölümü soyut bir kavram olarak anlamakta zorlanabilir. “Babanız öldü ve artık bizimle olmayacak. Bu, onun geri dönmeyeceği anlamına geliyor,” gibi basit, doğrudan bir dil kullanmak çok önemlidir.

Yine çocuklar, “Neden öldü?” veya “Şimdi ne olacak?” gibi sorularla geri soru yöneltebilir. Cevaplarınızda dürüst olun ve anlayabilecekleri kadar bilgi verin. “Babanız çok hastaydı ve doktorlar onu iyileştiremedi” gibi bir açıklamalar yapmak anlamasını sağlar.

Onların ağlaması, üzülmesi veya duygularını farklı şekillerde ifade etmesi normal şeylerdir. Onlara, “Kendini kötü hissetmen çok doğal. Hepimiz üzgünüz ama birlikte bu zorluğun üstesinden geleceğiz,” diyebilirsiniz.

Ölümü açıklamak için bir diğer seçenek, metafor ve hikaye kullanımıdır. Yani, “Artık bir yıldız oldu,” veya “Başka bir dünyada yaşıyor” gibi kavramları kullanmak küçük çocuklar için anlamlı olabilir. Çocuğun anlama şekline göre yollar seçilebilir. Bu bilgiyi annelerinden almaları önemlidir.

Bu tür durumlarda akrabalar iyi niyetle yaklaşsa da, yas sürecindeki bireylere baskıcı cümleler söyleyebiliyorlar, bu da onların duygularını bastırmalarına neden olabilir. Onları bu konuda nazikçe yönlendirebilirsiniz:

“Şu anda herkes çok hassas, ama belki de onların duygularını ifade etmelerine izin verirsek daha güzel olur,” gibi bir ifade, durumu yumuşak bir dille açıklamayı sağlar.

Akrabaları bilgilendirmek de önemli oluyor, özellikle yas süreci hakkında, bu onların farkındalıklarını sağlayabilir. “Uzmanlar, bu dönemde ağlamanın ve duygularını ifade etmenin çok önemli olduğunu söylüyor,” diye konuşmak etkili olabilir.

İlerleyen günlerde de arayıp sormaya, yanında olduğunuzu hissettirmeye devam edin. Yas süreci, cenaze sonrası da devam eden bir süreçtir. O nedenle bu süreçte de yanlarında olmaya çalışmanız herkes desteğini azalttıktan sonra daha kıymetli olur.

Onların en sevdikleri yemekleri yapabilir, bir çiçek bırakabilir veya birlikte zaman geçirebilirsiniz.

Eğer arkadaşlarınızın veya çocukların yas sürecini sağlıklı bir şekilde atlatamadığını gözlemlerseniz, bir psikologdan yardım almalarını da dostane şekilde önerebilirsiniz. “Bu çok büyük bir acı, belki bir destek almak hepimiz için iyi olabilir,” gibi kendi cümlelerinizi kurabilirsiniz.

Unutmamalısın ki, birisinin yas sürecine destek olurken “yanlış bir şey yapma” korkusuna kapılmak doğal olsa da, sadece orada yanlarında olduğunuzu hissettirmek ve dinlemek bile büyük bir anlam taşır.

Sizin iyi niyetiniz ve çabalarınız, onların bu zor dönemi atlatmasına yardımcı olacaktır.

Baş sağlığı diliyorum.

Hoşça kalın…

Sevgiler, Psikolog İrem Bor