başarı, disiplin, kendine kızma

Merhaba Sevgili Danışan,

Hedefleriniz konusunda ciddi olmanız ve kendinizi disiplinli tutmak istemeniz aslında güçlü bir iç motivasyonun göstergesidir. Ancak belirttiğiniz gibi, disiplin bozulduğunda hemen kendinize karşı sertleşmeniz ya da kızgınlık hissetmeniz, bu motivasyonun zaman zaman baskıya dönüşebildiğini düşündürüyor. Kişinin kendini zorlaması bir noktaya kadar gelişimi destekler; fakat zorlayıcı iç ses, esneklik payı bırakmadığında ilerlemeyi kolaylaştırmak yerine performans kaygısı, yorgunluk ya da isteksizlik yaratabilir.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, “kendine güven ama aynı zamanda yüksek beklenti” döngüsünün sürdürülebilir olup olmadığıdır. Güveniniz var, bu çok değerli. Fakat bu güveni sabit bir çizgide koruma çabanız, zaman zaman sizi kendi duygusal ihtiyaçlarınızı göz ardı etmeye itebilir. Hata yaptığınızda yaşadığınız kızgınlık da aslında bu içsel talebin bir yansıması: sanki hata, sizin değerinizle ilgili bir tehdit gibi algılanıyor. Bu da kendinizi geliştirme motivasyonunu desteklemek yerine, sürekli tetikte olma hâli yaratabilir.

Bu noktada sağlıklı olan, içsel disiplin ve kendiliğinden gelen motivasyonun yanında, “kendine karşı şefkatli bir yaklaşımı” da devreye sokmaktır. Şefkat, gevşemek ya da hedeflerden vazgeçmek anlamına gelmez; tam tersine, zorlandığınız anlarda kendi yanınızda durabilme kapasitesidir. Araştırmalar da gösteriyor ki, kişi kendine karşı daha kapsayıcı ve anlayışlı olduğunda, hedeflerine yönelik istikrarı ve dayanıklılığı artıyor. Yani başarısızlık anlarını bir kriz değil, sürecin doğal bir parçası olarak görmek; kendinizi eleştirmek yerine düzenlemeye odaklanmak, enerjinizi daha verimli yönetmenize yardımcı olur.

Bu iç enerjiyi daha verimli kullanmanın yolu, kendinizi zorladığınız anları fark edip o zorlayıcı sesin niyetini anlamaktan geçer. Çoğu zaman o ses aslında sizi korumak ve başarılı kılmak ister; fakat yöntemi serttir. Siz bu niyeti fark ettikçe, ona daha dengeli bir ton verebilirsiniz: “Şu an hata yaptım ama bu beni daha iyi öğrenmeye götürüyor.” ya da “Disiplinim bozuldu, bu ritmi yeniden kurabilirim.” gibi cümleler, hem hedeflerinizden sapmayı engeller hem de gereksiz yüklenmeyi azaltır.

Özetle, içsel disiplininiz gelişiminiz için önemli bir kaynak. Ancak bu kaynağın sürdürülebilir olabilmesi için esneklik, şefkat ve gerçekçi beklentilerle birlikte çalışması gerekir. Kendinizi zorlamanız şu an hem itici bir güç hem de gerilim kaynağı gibi duruyor. Bu dengeyi kurmaya başladığınızda, hem ilerleme hızınız hem de süreçten aldığınız tatmin artacaktır.

Uzman Klinik Psikolog Elif Kızılkaya