Bizi aşağı çekmeye çalışan kötü insanlara nasıl davranmalıyız?

Merhaba sevgili danışan,

Paylaştıklarınız hem mesleki hem de kişisel düzlemde ne kadar zorlayıcı bir süreçten geçtiğinizi çok açık şekilde ortaya koyuyor. Kendi alanınızda son derece etik, yapıcı ve koordinasyon odaklı bir şekilde çalışmaya gayret ederken, sistemin açıklıklarından faydalanan, yetkinliği sorgulanabilir kişilerin varlığına tanıklık etmek, hele ki bu kişiler sadece sizin değil, hizmet verdiğiniz danışanların da güvenliğini tehdit ediyorsa, yaşadığınız duygusal ve mesleki hayal kırıklığı son derece doğaldır. Ve bu hayal kırıklığı, zamanla öfkeye, yetersizlik hissine, değersizlik algısına, hatta utanç ve suçluluğa bile dönüşebilir. Öncelikle, yaşadığınız bu sürecin sizi tüketmiş olması sizin hatanız ya da zayıflığınız değildir. Bu, oldukça etik dışı, manipülatif bir yapı karşısında elinde kurumsal gücü olmayan bir profesyonelin yaşadığı tükenmişliktir. Bu sebeple, tüm bu duygularınızı anlamak, kendinize öfke yerine şefkatle yaklaşmak şu anda en öncelikli ihtiyaçtır.

Bizi aşağı çekmeye çalışan, manipülatif, hatta açıkça etik dışı davranan insanlara nasıl davranmalıyız? sorunuza doğrudan cevap vermek gerekirse, bu tür kişiliklerle mücadelede en sağlıklı yaklaşım şu üç başlık altında toparlanabilir: duygusal mesafe, stratejik sınırlar ve kurumsal dayanışma.

Sorunuzda bahsettiğiniz kişi, muhtemelen duygusal olarak manipülatif, kendi çıkarı için gerçekleri çarpıtmaktan çekinmeyen, başkalarının başarılarını küçümseyen, dikkat odağını kendi üstüne çekmeye çalışan bir yapıya sahip. “Ben geleceğe dönük pozitif bir insanım, siz insanları ağlatıyorsunuz” gibi cümleler, kendi bilgi eksikliğini saldırgan bir üstünlük diliyle kamufle etmeye çalıştığını gösteriyor. Bu tür yapılar genellikle histrionik veya narsisistik örüntüler taşır; bu kişiler için önemli olan şey, içeriğin değil görünüşün güçlü olmasıdır. Fakat siz onunla mücadele etmeye çalıştıkça, onu “ikna etme” ya da “yanlışını ortaya koyma” niyetiyle duygusal olarak bu döngüye girmeye devam ettikçe, zihinsel enerjiniz hızla tükenir. Çünkü bu tür kişilik yapıları, diyalogla değil; sınırlamayla yönetilir.

Bu nedenle, zihninizde onunla sürekli tartıştığınız her anda kendinize şu cümleyi söylemenizi öneririm:

“Benim sorumluluğum onun kim olduğu değil; benim kim olarak kaldığım.”

Bu, sizin onun yıkıcı etkisine karşı zihinsel bütünlüğünüzü korumanıza yardımcı olur.

Bu kişiye doğrudan “sen etik dışı davranıyorsun” diyerek yüzleşmeniz, maalesef mevcut yapı içerisinde size zarar verme ihtimalini artırır. Çünkü o, yüzleşmeden beslenir. Tepki onun işine yarar. Bunun yerine yapmanız gereken şey, görünürlük kazanmadan, belgelere dayalı izleme, içeriden destek oluşturma ve kurumsal raporlama gibi stratejik yollarla süreci ilerletmektir.

Şunları yapabilirsiniz:

Bu kişinin psikolojik destek verdiği kişilerin sayısını, kullandığı dil ve ünvanı, kurum içindeki faaliyetlerini objektif ve tarafsız şekilde belgeleyin.

Yazılı olmayan ama sizde oluşan izlenimlere değil; kanıta dayalı bir dosya hazırlayın.

Bu dosyayı, eğer varsa, kurum içindeki etik kurullara, insan kaynaklarına veya hukuk birimine sunabilecek şekilde kurgulayın.

Asla bireysel değil, ekip desteğiyle hareket edin. Siz ne kadar haklı olursanız olun, bireysel bir savaş kurumsal yapılarda çoğu zaman yalnız kalmaya neden olur.

Bu kişinin size verdiği duygusal hasarın birikmiş olması son derece anlaşılır. Antidepresan desteği almanız, terapi görmeniz, onun etkilerinden çıkmak için gösterdiğiniz çaba, aslında ne kadar dayanıklı bir yapıya sahip olduğunuzu da gösteriyor. Ama bu süreçte şunu da unutmamanız gerekiyor: Siz yalnız değilsiniz. Muhtemelen bu kişiden zarar görmüş ya da en azından onun davranışlarından rahatsız olmuş başka çalışanlar, danışanlar ya da gözlemciler vardır. Onlarla temasa geçmek, görünmeyen ama sessiz kalan destekleri duymak sizi yalnızlıktan çıkarır.

Kendi içinizde ise artık “onun gibi olmamalıyım” yerine “ben kendime iyi davranmalıyım” cümlesini yerleştirme zamanı. Kendinize şunu sık sık hatırlatın:

“Ben değerliyim. Değerimi, onun haksızlığı değil, kendi hakkaniyetim belirler.”

Unutmayın sevgili danışan, bu tür insanlar sizi değerli olduğunuz için rahatsız eder. Sizin varlığınız, onların boşluklarını görünür kılar. Bu yüzden sizi aşağı çekmeye çalışırlar. Onlara verilecek en güçlü yanıt, onların seviyesine inmeyerek, kendi etik duruşunuzu koruyarak, sessiz ama sağlam adımlarla ilerlemek olur.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğiniz farklı bir sorun veya aklınıza takılanları sorabilirsiniz.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel