15 yaşında ki kızım bizi neden manipüle eder?

Merhaba Sevgili Danışan,

Kızınızla ilgili paylaştığınız durum birçok ebeveynin özellikle ergenlik döneminde yaşadığı zorlayıcı süreçlere çok benziyor. Öncelikle şunu söylemeliyim: 15 yaş, hem biyolojik hem psikolojik hem de sosyal anlamda büyük değişimlerin yaşandığı bir dönemdir. Ergenlikte gençler kimliklerini oluştururken aileden bağımsızlaşma, sınırları zorlama ve kendi kararlarını verme eğiliminde olurlar. Bu süreçte bazen “manipülasyon” gibi görünen davranışlar aslında daha çok kendi sınırlarını test etme, özgürleşme isteği ve duygularını yönetmekte zorlanmalarından kaynaklanır.

Kızınızın sizinle evde öfkeli, dışarıda ise saygılı ve sevecen görünmesi de ergenlikte sık rastlanan bir durumdur. Çünkü ergenler en güvenli oldukları alanlarda (çoğunlukla ailede) en yoğun duygularını dışa vurur; dışarıda ise sosyal kabul kaygısıyla daha kontrollü davranırlar. Bu sizin kızınızın size değer vermediği anlamına gelmez, aksine kendini en güvenli hissettiği yerde sınırlarını zorladığını gösterir.

Kızınız aslında manipülasyondan çok kendi bağımsızlığını ispat etme çabası içinde. “Siz ne derseniz deyin, ben karar veririm” mesajı vermeye çalışıyor. Bu bazen sizi suçlamak, öfkeyle bağırmak ya da dediklerinizi tersine yapmak şeklinde ortaya çıkabilir. Bu dönemde gençler için arkadaşlıklar, sosyal medya ve kimliğini dışarıya yansıtma biçimleri çok önemlidir. Kendini ispat etme çabası bu nedenle daha yoğun olabilir.

Siz tatlı dille konuşmayı denediğinizi, onu anlamaya çalıştığınızı söylüyorsunuz. Fakat ergenlikte gençler genellikle “öğüt” veya “nasihat” duyduklarında hemen savunmaya geçerler. Çünkü bunu bir “kontrol” aracı gibi algılarlar. Kızınızın sizi odasından kovması ya da nasihati reddetmesi de bu yüzden. Aslında sizinle iletişime kapalı değil, sadece yöntemini beğenmiyor. Burada onu dinlemek, soru sormak ve yargılamadan anlamaya çalışmak daha etkili olabilir.

Ergenlikte flört, kimlik gelişiminin ve sosyal öğrenmenin bir parçasıdır. Bunun erken olduğunu düşünmeniz anlaşılır; ama aynı zamanda bu deneyimler onun “ilişki sınırlarını” öğrenmesi için bir fırsattır. Burada kesin yasaklar koymak yerine, “Senin duygularını anlıyorum, aynı zamanda kendini koruman ve derslerini ihmal etmemen de önemli” gibi hem kabul hem de sınır koyan bir yaklaşım daha sağlıklıdır.

Aile Olarak Ne Yapabilirsiniz?

“Yaşın daha küçük, karar veremezsin” demek yerine, “Bu senin için önemli olduğunu biliyorum ama bazı konularda seni korumak da bizim görevimiz” diyebilirsiniz.

Saatinde eve gelmek, ders sorumluluklarını yerine getirmek gibi kurallar olmalı. Ama bu kuralları birlikte konuşarak belirlemeniz çok daha etkili olur.

Onun da söz hakkı olduğunu hissettirin. Örneğin dışarı çıkma saatini beraber belirlemek gibi.

Siz sakin, tutarlı ve sevgi dolu olduğunuzda, o da zamanla bunu içselleştirecektir.

Sizin de belirttiğiniz gibi kızınız profesyonel desteği reddedebilir. Bu çok normal, ergenler çoğu zaman psikoloğa gitmek istemez. Burada iki yol var:

Siz ebeveyn olarak aile danışmanına gidebilir, bu süreçte nasıl davranmanız gerektiğini öğrenebilirsiniz.

Eğer kızınızda öfke krizleri çok yoğun, sosyal izolasyon ileri boyutta ve okul başarısı ciddi şekilde düşüyorsa, bir ergenle çalışan bir psikoloğa ve psikiyatriste başvurmanız faydalı olur.

Unutmayın, ergenlikte krizler çok zordur ama doğru yaklaşımla aşılabilir. Siz kızınızla çatışmayı değil, ilişkiyi ön planda tutmaya devam ederseniz, bu süreci daha sağlıklı atlatabilirsiniz.

Sevgili danışan, şunu bilmenizi isterim: Kızınızın davranışları sizin kötü anne olduğunuz anlamına gelmiyor. Bu, ergenlik dönemine özgü bir sınavdır. Siz sabır, tutarlılık ve sevgiyle yanında oldukça o da zamanla dengeyi bulacaktır.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğiniz farklı bir soru veya aklınıza takılanları sorabilirsiniz.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel