Aile ilişkisi

Merhaba Sevgili Danışan,

Paylaştıklarını okurken eşinle yaşadığın durumun seni ne kadar yorduğunu ve kafanda birçok soru işareti oluşturduğunu anlıyorum. Bir yandan haklı olduğun konularda bile sürekli eleştirilmek, söylediklerinin değersizleştirilmesi ve başkası söylediğinde kabul edilen şeyin senden geldiğinde sorgulanması, diğer yandan bu durumun ilişkine zarar vermesinden duyduğun kaygı seni duygusal olarak yıpratıyor. Böyle bir durumda “Acaba sorun bende mi?” diye düşünmek çok anlaşılır, çünkü sürekli eleştirilen ya da söyledikleri sorgulanan kişi bir süre sonra kendini sorgulamaya başlar. Öncelikle şunu bilmelisin ki bu hissettiğin duygu ve düşünceler, yaşadığın durumun doğal bir sonucudur ve yalnızca senin “hassas” olmandan kaynaklanmıyor; ilişkide tekrarlayan bir iletişim sorunu var.

İlişkilerde sürekli eleştirilmek ve haklılığının kabul edilmemesi kişide değersizlik, hayal kırıklığı ve öfke gibi duygular yaratır. Sen de yazdıklarında, eşin başkası söylediğinde kabul ettiği bir şeyi sen söylediğinde sorguladığını belirtiyorsun. Bu durum, eşinin bilinçli ya da bilinçsiz olarak ilişkide bir güç dengesizliği yarattığını gösterebilir. Bazı insanlar, yakın ilişkilerinde alışkanlıkla karşısındakini küçümseyici veya sorgulayıcı bir üslup kullanabilir. Bazen bu, kişinin kendi içsel güvensizliğinden ya da ilişkiyi kontrol etme eğiliminden kaynaklanır. Karşı tarafın sözünü sorgulamak, aslında farkında olmadan onun değerini azaltır ve bu döngü devam ettikçe senin kendine olan güvenin de zedelenir.

Bu noktada önemli olan iki şey var: kendini korumak ve sağlıklı iletişimi başlatmak. Öncelikle, sürekli eleştirilmenin sende yarattığı duyguları fark etmek ve kabul etmek önemli. Çünkü ilişkide sorun çözmenin ilk adımı, hislerini görmezden gelmek yerine onlara isim vermektir. Örneğin, eşin seni haksız bulduğunda aslında ne hissediyorsun? Kırgınlık mı, öfke mi, umutsuzluk mu? Bu duyguları kendine netleştirdiğinde, onları ifade etmek çok daha kolay olur.

İletişim kısmında ise “sen dili” yerine “ben dili” kullanmak etkilidir. Örneğin, “Beni sürekli eleştiriyorsun, hep haksız buluyorsun” demek yerine “Böyle olduğunda kendimi değersiz ve haksız hissediyorum, bu beni üzüyor” demek hem suçlayıcı olmaz hem de duygunu net biçimde ifade eder. İnsanlar genellikle eleştirildiklerinde savunmaya geçerler, ancak “ben dili” karşı tarafın davranışının sende yarattığı etkiye odaklanır ve iletişim daha yapıcı olur.

Ayrıca, senin söylediğinin sorgulanıp başkasının sözünün kabul edilmesi gibi durumlarda da sakin kalarak, “Bunu söylediğimde ikna olmamıştın ama başkası söylediğinde kabul ettin, bu beni kırıyor” gibi bir cümle kurabilirsin. Bu şekilde hem farkındalık yaratır hem de karşı tarafın davranışının sende yarattığı duyguyu net biçimde aktarmış olursun. Bazen eşler bu döngünün farkında bile olmazlar; sen fark ettirdiğinde değişim başlama ihtimali artar.

İlişkide iletişimi güçlendirmenin bir diğer yolu da zamanlamadır. Tartışmanın ortasında, duygular yoğunken konuşmak yerine, sakin bir zamanda duygularını paylaşmak daha etkilidir. Örneğin, günün sakin bir anında “Seninle bir şey paylaşmak istiyorum, yanlış anlaşılmak istemem” diye başlayabilirsin. Bu giriş cümlesi, karşı tarafın savunmaya geçmesini azaltır.

Senin yaşadığın durumun bir diğer boyutu da kendini sorgulaman. “Acaba sorun bende mi?” sorusu aslında duygusal yükün arttığını gösteriyor. Burada önemli olan nokta, eleştirilere otomatik olarak inanmamak. Bir ilişkide sorun olduğunda, genellikle sorumluluk iki tarafta da olur. Tek taraflı olarak kendini suçlamak, hem özgüvenini zedeler hem de çözümü zorlaştırır. Bu yüzden, kendini sorgularken şu soruyu sorabilirsin: “Ben bu ilişkide elimden geleni yapıyor muyum?” Eğer cevabın evetse, sorun sadece sende değil, iletişim biçiminizde.

Eğer bu konuşmalar ve çabalarına rağmen durum değişmezse, çift terapisi gibi profesyonel bir destek almak çok faydalı olur. Çift terapisi, eşlerin birbirini daha iyi anlamasını, iletişim becerilerini geliştirmesini ve ilişkideki tekrar eden döngüleri fark etmesini sağlar. Böyle bir destek, hem senin yükünü hafifletir hem de ilişkinin zarar görmesini engelleyebilir.

Şu an kendine sorabileceğin bir soru da şu olabilir: “Ben bu ilişkide kendimi nasıl hissetmek istiyorum?” Çünkü hedef, sadece tartışmaları azaltmak değil, aynı zamanda ilişkide değerli, görülmüş ve anlaşılmış hissetmektir. Küçük adımlarla başlayabilirsin: hislerini not almak, sakin bir anda paylaşmak, ben dili kullanmak ve iletişimi suçlamadan kurmak. Bunlar, ilişkide büyük fark yaratır.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğin farklı bir soru veya aklına takılanları yeni bir soru oluşturarak bizlere iletebilirsin.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel