Alışveriş bağımlılığının sebebi nedir?
Merhaba, kendimi sürekli özellikle internet üzerinden bir şeyler almaya çalışırken buluyorum. Bu bir bilgisayar oynamak gibi film izlemek gibi bana keyif veriyor. Almayacak bile olsam ürün araştırmak ürünlerin yorumlarını okumak saatlerimi alıyor. Ve nihayet dayanamayıp aslında hiç ihtiyacım olmayan şeyler alıyorum. Genellikle yaptığım şeyin ertesi gün farkına varıp pişmanlık duyup iptal edebiliyorsam siparişi iptal ediyorum. Ama yine de arada pek çok şeyi gereksiz almış bulunuyorum. Bu alışveriş merakı kendimde psikolojik olarak eksikliğini hissettiğim herhangi bir şeyin yerini doldurma çabası olabilir mi? Bu eksikliği nasıl bulabilirim ve alışveriş yapmadan bu eksikliğimi nasıl gideririm?
Bu soru 28 Şubat 2025 18:04 tarihinde Psikolog Fatma Gizem Bitgen tarafından cevaplandı.
- Paylaş:
Merhabalar, kendinizi dürüstlükle ifade etme cesareti gösterdiğiniz için sizi tebrik ediyorum. Paylaştıklarınızdan özellikle internetten olmak üzere sürekli bir şeyler aldığınızı, bunun size keyif verdiğini, sonrasında pişmanlık duysanız da işin sonunda kendinizi ihtiyacınız olmayan şeyler alırken bulduğunuzu ve bu durumun psikolojik olarak eksikliğini duyduğunuz bir şeyle ilgili olup olamayacağını, bu durumu nasıl çözeceğiniz konusunda çözüm arayışında olduğunuzu anlıyorum.
Yaşadığınız duruma ve bu durumda neler yapabileceğinize birlikte bakalım.
Öncelikle geliştirdiğiniz bu davranışın olası sebeplerini konuşmak isterim.
Alışveriş yapma davranışınızın altında sizin de belirttiğiniz gibi psikolojik olarak eksik bir şeyin yerini doldurmakla birlikte birçok farklı sebep olabilir;
Kendinizi stres altında hissediyorsanız, yalnız hissediyorsanız, özgüveniniz düşük ise alışveriş yapma davranışını bu sorunlardan kaçış yolu olarak tercih ediyor olabilirsiniz. Bu şekilde duygusal boşluğunuzu doldurmaya çalışıyor, stresinizin kısa vadeli azalmasını sağlıyor, kendinizi daha iyi hissetmek için yeni eşyalar almaya yöneliyor olabilirsiniz.
Alışveriş beyinde dopamin hormonunun salgılanmasını sağlar bu da kısa süreli haz ve ödül hissi yaratır. Ancak bu durum geçicidir ve etkisi geçtiğinde kişi tekrar alışveriş yapmaya yönelir. Ve bu durum bağımlılığa dönüşür.
Toplumsal dayatmalar da bireyleri bağımlılığa itebilir. Sosyal medyada sürekli maruz kaldığımız trendi takip etme, en iyiyi, pahalıyı kullanma durumu bu davranışı besler.
Alışveriş yapma bağımlılığı öğrenilmiş bir durumda olabilir. Büyüdüğümüz ailede alışveriş yapma davranışı sıkça rahatlama ve eğlence yöntemi olarak tercih edilmişse öğrenmiş olmamız olası bir durumdur.
Peki bu davranışı çözümlemek için hangi adımları atabilirsiniz?
İlk adım yukarıdaki ifadelerden hangisi veya hangileri sizi bu davranışa itiyor, tespit etmeniz olacak.
İkinci olarak pratik önerilerim olacak. Bunlar;
Mali takip yapmanız, alışveriş listesi yapmanız, kart kullanımını kesmeniz veya sınırlandırmanız, aboneliklerinizi sonlandırmanız (Alışveriş yaptığınız sitelerden indirim mesajı almanız da davranışın devamlılığını besler.), e posta bildirimlerinizi kapatmanız, kendinizi durduramadığınız noktada ürününüzü sepette bekletmeniz, alışveriş yapma davranışınızı farklı bir hobiyle değiştirmeye çalışmanız bağımlılık davranışınızı azaltmanıza yardımcı olabilir.
Ayrıca ürünü almadan önce "Bu ürüne gerçekten ihtiyacım var mı? Bunu almazsam hayatım nasıl etkilenir?" diye sorarak düşünme payı koyabilirsiniz.
Ya da sepete attığınız ürün için "Bunu almak için 24 saat bekleyebilir miyim?" diye sorabilirsiniz.
Alışveriş yapma bağımlılığının altında patolojik durumlarda olabilir. Bu noktada bir uzman desteği almayı tercih edebilirsiniz.
Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum.
Değerlendirilmesini istediklerinizi bizlere her zaman sorabilirsniz.
Psikolog Fatma Gizem Bitgen
Cevap için teşekkür ederim. Tavsiyelerinizi uygulamaya çalışacağım.
