Babam toksik ebeveyn mi ve babamla nasıl ilişki kurabilirim?

Merhaba Sevgili Danışan,

Yaşadıklarınızı anlatırken ne kadar incindiğinizi, öfkelendiğinizi ve bu durumun sizin için ne kadar zorlayıcı olduğunu hissedebiliyorum. Öncelikle duygularınızın çok anlaşılır olduğunu bilmenizi isterim. Yakın ilişkilerde, özellikle ebeveynlerle olan iletişimde, karşı taraftan gelen incitici sözler kişide yoğun kırgınlık, öfke ve hatta değersizlik hislerini tetikleyebilir. Siz de şu anda tam olarak bu duygularla mücadele ediyorsunuz ve bu duyguların tamamen geçerli ve haklı olduğunu bilmek önemlidir.

Babanızın size yönelik kurduğu cümleler örneğin sizi abinizle kıyaslaması, güvenmediğini söylemesi, ruhsal zorluklarınızı bilmesine rağmen sizi suçlaması psikolojik açıdan incitici, onaylamayan ve değersizleştiren bir iletişim biçimi olarak değerlendirilebilir. Psikoloji literatüründe bu tür yaklaşımlar, genellikle “toksik ebeveynlik davranışları” kategorisinde ele alınır. Buradaki amaç ebeveynin kötü niyetli olması olmak zorunda değil; ancak kullanılan dil ve yaklaşım çocuğun duygusal bütünlüğüne zarar verdiğinde, bu toksik bir etki yaratır. Yani kişiye yönelik olumsuz yargılar, kıyaslamalar ve değersizleştirici ifadeler sağlıklı bir iletişim yöntemi değildir. Bu durum özellikle sizin gibi ruhsal olarak hassas bir dönemden geçen bireylerde daha derin yaralar bırakabilir.

Babanızın davranışları özellikle kıyaslama, suçlama ve güven eksikliği gibi iletişim biçimleri içeriyor. Sizi abinizle kıyaslaması ve “Sen bize sürekli sorun çıkarıyorsun” gibi ifadeler, kişiyi olduğu gibi kabul etmeyen ve değerini sorgulatan bir dil içeriyor. “Sana güvenmiyorum” gibi cümleler de kişinin benlik algısını olumsuz etkileyebilir ve duygusal bağda çatlaklara neden olabilir. Bu açıdan baktığımızda, babanızın kullandığı iletişim dili toksik etki yaratıyor diyebiliriz. Bununla birlikte, insan ilişkileri karmaşıktır; ebeveynler genellikle kendi öğrendikleri iletişim biçimlerini farkında olmadan tekrarlar. Bu nedenle buradaki amaç babanızı suçlamak değil, ortaya çıkan duygusal yarayı anlamak ve kendinizi koruyabileceğiniz sağlıklı yöntemler geliştirmektir.

Babanız incitici cümleler kurduğunda veya kıyaslama yaptığında, sakin bir tonda “Bu şekilde konuşulduğunda kendimi kötü hissediyorum” gibi ben dili ifadeleri kullanmanız faydalı olabilir. Bu, duygularınızı bastırmadan ve karşı tarafı suçlamadan ifade etmenizi sağlar. Eğer o anda çok öfkelendiğinizi ve incindiğinizi fark ediyorsanız, tartışmayı sürdürmek yerine kısa bir süre için ortamdan uzaklaşmak, sinir sisteminizi düzenlemenize yardımcı olabilir. Bunun amacı kaçmak değil, iletişimi daha sağlıklı bir zemine taşımaktır. Duygularınız yatıştığında, babanızla daha uygun bir zamanda konuşabilir ve “Baba, bana güvenmediğini söylediğinde çok üzülüyorum. Benim için bu güven duygusu çok önemli.” gibi cümlelerle kırgınlığınızı ifade edebilirsiniz.

Babanızın söyledikleri sizin değerinizi belirlemez. Söyledikleri sizi incitse de bu sözlerin onun kendi iletişim tarzından kaynaklandığını hatırlamak, özdeğerinizi korumanıza yardımcı olabilir. Bu süreçte annenizden, güvendiğiniz diğer aile bireylerinden veya terapistinizden duygusal destek almak, yalnız olmadığınızı hissetmenize yardımcı olur. Bazen ebeveynler değişmeyebilir; bu durumda kendi sınırlarınızı güçlendirmek ve duygusal dayanıklılığınızı artırmak daha gerçekçi olabilir.

Sonuç olarak, duygularınızı bastırmak zorunda değilsiniz; önemli olan bu duyguları sizi daha fazla yıpratmadan ifade edebilmenin yollarını bulmak. Babanızla olan ilişkinizde sınırlar koymak, duygularınızı açıkça ama sakin bir dille ifade etmek ve kendi duygusal güvenliğinizi önceliklendirmek, psikolojik açıdan sağlıklı bir yaklaşım olacaktır.

Klinik Psikolog Elif Kızılkaya