Baskıcı ve kontrol eden ailem var ne yapmalıyım

Merhaba sevgili danışan,

Anlattıkların bana senin aslında hayatının yetişkinlik döneminde olmana rağmen hâlâ ailen tarafından kendi kararlarını alamayan, sürekli kontrol edilen ve baskılanan bir birey gibi hissettirildiğini gösteriyor. 28 yaşında olman, kendi ilişkini yaşaman, finansal sorumluluklarınla ilgilenmen ve kendi seçimlerinin sonuçlarını üstlenmek istemen çok doğal. Ancak anlattığın tablo, ailenin sana bu alanı tanımadığı, senin bireyliğini kabul etmekte zorlandığı ve kendi otoritelerini senin hayatına dayattığı bir tablo. Bu da sende yoğun öfke, çaresizlik, değersizlik ve sıkışmışlık duygularına yol açıyor. “Benim kararım yok, onlar ne isterse o oluyor” cümlen aslında durumun özünü anlatıyor: senin yetişkin kimliğin ve bireyliğin yok sayılıyor.

Ailenin bu şekilde davranmasının arkasında kendi korkuları, inançları ve alıştıkları aile dinamikleri olabilir. Bazı ebeveynler çocuklarının bağımsızlığını, kendi otoritelerine karşı bir tehdit olarak algılar. Özellikle de ilişkiler konusunda “bizim istediğimiz gibi olacak” yaklaşımı, aslında senin hayatına dair sorumluluğu sana bırakmakta zorlandıklarını gösterir. Burada bilmen gereken şey şu: onların tavrı senin yetersizliğinden değil, kendi kontrol ihtiyaçlarından kaynaklanıyor. Ama bu, senin hayatını mahkûm etmek zorunda olduğun anlamına gelmez.

Bu baskı, sende kendi kararlarını sorgulamaya, özgüvenini zedelemeye ve ilişkilerinde bağımsız bir birey olarak var olmayı zorlaştırmaya başlamış. Ailenin “ya biz ya o” şeklindeki söylemleri, seni sevdiklerinle kendi ailen arasında seçim yapmaya zorluyor. Bu da çok yıpratıcı bir durum. İnsan en çok kendi ailesinden destek görmek isterken, sürekli engellenmek ve tehdit edilmek seni yalnızlığa itiyor. Burada şunu hatırlaman önemli: sen aslında yanlış bir şey yapmıyorsun. Bir birey olarak kendi ilişkini yaşamak, kendi finansal sorunlarını yönetmek ve seçimlerinin sorumluluğunu almak senin hakkın.

Ne Yapabilirsin?

Öncelikle kendi içinde şunu netleştirmen gerekiyor: sen kimin hayatını yaşıyorsun? Eğer kararlarının sorumluluğunu almak istiyorsan, ailenin istekleriyle kendi isteklerin arasına bir sınır koymalısın. “Bu benim kararım ve sonuçlarına ben katlanacağım” diyebilmek, özgürleşmenin ilk adımıdır.

Ailenle konuşurken kavga ederek değil, kararlı bir şekilde “ben” dili kullanarak konuşmak önemli. Örneğin: “İlişkilerim ve seçimlerim konusunda kendi sorumluluğumu almak istiyorum. Sizinle çatışmak istemem ama hayatıma dair kararları kendim vereceğim” demek, hem sınır koymak hem de saygılı bir iletişim kurmak açısından önemli.

Ailenin baskısında en güçlü araçlardan biri ekonomik bağımlılık olabilir. Kendi finansal bağımsızlığını güçlendirmek, onların müdahale alanını azaltır. Borçlarını düzenlemek, bütçe planlaması yapmak ve kendi ayakların üzerinde durmak, psikolojik olarak da seni güçlendirir.

Ailen seni baskıladığında yalnız hissetmen çok anlaşılır. Ancak bu süreçte yanında durabilecek dostların, güvenilir yakınların, belki bir terapist desteği senin dayanıklılığını artırır. Yalnız olmadığını bilmek, sana güç verir.

Ailenin sürekli yönlendirmesi, sende “ben ne istiyorum?” sorusunu unutturmuş olabilir. Bunun için küçük adımlarla kendi kararlarını almayı dene. Ne giyeceğin, gününü nasıl geçireceğin, kimlerle görüşeceğin gibi basit şeylerde bile kendi seçimlerini vurgula. Bu pratik, zamanla seni daha kararlı yapar.

Sen artık yetişkin bir bireysin. Ailenin sevgisini kaybetme korkusu, seni onların baskısına boyun eğmeye itebilir. Ama unutma, sağlıklı bir aile ilişkisi, bireyin özgürlüğüne ve kararlarına saygı duyulduğunda mümkündür. Eğer ailen sürekli “bizim dediğimiz olacak” diyorsa, senin kendi hayatını kurman daha da önemlidir. Belki kendi evini kurmak, kendi düzenini oluşturmak ilk başta zor olabilir ama psikolojik olarak sana çok büyük bir özgürlük ve güç hissi verecektir.

Senin yaşadığın durum çok zorlayıcı olsa da, bu süreçte kendi bireyliğini inşa etme fırsatın var. Ailenin baskısı seni tanımsız bırakmak yerine, kendi “ben”ini ortaya koymana vesile olabilir. Burada önemli olan, çatışmadan kaçmadan ama sürekli kavgaya da girmeden, kararlı bir şekilde sınırlarını korumayı öğrenmen.

Şunu bil: Senin hayatın senin seçimlerinle şekillenecek. Ailen seni baskılayabilir ama senin değerin onların kontrolüyle ölçülmez. Sen özgür, değerli ve kendi hayatını kurma hakkına sahip bir bireysin.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğin farklı bir soru veya aklına takılanları sorabilirsin.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel