Beynim sürekli düşünüyor gece içimden konuşuyorum uykuya dalmak da zorluk çekiyorum benim neyim var?

Merhaba Sevgili Danışan,

Yaşadığın yoğun düşünce döngüleri, gece içinden konuşmalar, uykuya dalmada zorluk ve bazen sebepsiz korkular aslında birçok kişinin hayatının farklı dönemlerinde deneyimleyebildiği psikolojik süreçlerin yansıması olabilir. Senin için en yorucu kısmı ise bu durumun giderek artması ve hayat kaliteni, özellikle de uyku düzenini bozması. “Beynim patlayacak gibi” ifaden, zihninin sürekli çalışır halde olmasının hem ruhunu hem bedenini tükettiğini gösteriyor.

Senin tarif ettiğin durumlarda beynin aslında seni korumaya çalışıyor. Kaygılı veya vesveseli düşünceler başladığında, zihnin sürekli senaryolar üretir; bu senaryoların amacı seni hazırlamak ve kötü bir şey olursa önceden tedbir almanı sağlamaktır. Ama gerçek şu ki bu düşünceler seni hazırlamak yerine yıpratıyor. Çünkü sürekli uyarı halinde olmak, bir çeşit alarm sisteminin hiç susmaması gibidir. Alarm sürekli çaldığında ne gerçek tehlikeyi fark edebilirsin ne de dinlenebilirsin. Senin beynin de böyle yorulmuş görünüyor.

Senin öykünde dikkat çeken nokta, başta vesvese şeklinde başlayıp zamanla uykusuzluğa dönüşmesi. Vesvese, yani sürekli tekrar eden, anlamsız olduğunu bildiğin halde kafandan atamadığın düşünceler, zihnini sürekli meşgul eder. Başta sadece düşünceler varken zamanla uyku düzenini bozabilir. Çünkü beynin, “uyuma zamanı” dediğinde bile düşünceler “bekle, önce şunu çöz” diyerek seni uyanık tutar. Uyuyamamak da ertesi gün kaygıyı ve düşünce yükünü artırır. Böylece kısır döngü oluşur: çok düşünmek - uyuyamamak - yorgunluk - daha fazla düşünmek.

İçinden konuştuğunu, bazen sanki karşında biri varmış gibi tartıştığını söylüyorsun. Bu durum düşündüğünden daha yaygın bir deneyimdir. Özellikle kaygı seviyesi yükseldiğinde insanlar zihninde bir “iç diyalog” yaşar. Bunun nedeni beynin bir çıkış yolu aramasıdır. Senaryoları tekrar tekrar dile getirerek “rahatlama” sağlamaya çalışır. Fakat çoğu zaman tam tersi olur; düşünceler seni daha da içine çeker. Burada önemli olan nokta, senin bu düşüncelerin gerçek olmadığını fark edebilmen. Bu, onların kaygıdan beslendiğini anlaman açısından çok kıymetli.

Kaygı sadece zihinsel değil, bedensel de yaşanır. “Beynim patlayacak gibi” hissin, aslında kaslarının, özellikle boyun ve baş bölgesinin gerginliğinden kaynaklanabilir. Uzun süre uykusuz kalmak, sinir sistemini daha da hassaslaştırır. Bu nedenle baş ağrısı, kalp çarpıntısı, mide ağrısı gibi belirtiler eşlik edebilir. Senin yaşadığın durum da, zihinsel yükün bedene yansıması gibi görünüyor.

“İlaç kullanınca geçer mi?” soruna net bir yanıt vermek gerekirse: İlaç tedavisi bazı durumlarda çok etkili olabilir. Psikiyatrist tarafından verilen ilaçlar, beynin kimyasal dengesini düzenleyerek bu yoğun düşünce yükünü hafifletebilir, uyku düzenini toparlayabilir. Ancak şunu bilmelisin: İlaç sadece semptomları azaltır, kök nedeni ortadan kaldırmaz. Yani senin zihnini sürekli çalıştıran mekanizmayı anlamak, kaygıyı yönetmeyi öğrenmek için terapi süreciyle desteklenmesi gerekir. İlaç ve terapi bir araya geldiğinde en sağlıklı iyileşme sağlanır.

Senin yaşadıklarını birkaç başlık altında düşünebiliriz:

Sürekli bir şeyleri düşünmek, kötü senaryolar kurmak ve uyuyamamak genellikle kaygıyla ilişkilidir.

Vesveselerin başta başlaması, düşüncelerini sürekli kontrol etme çaban, obsesif düşüncelere işaret edebilir.

Kaygı arttıkça uyku bozulur, uyku bozuldukça kaygı artar.

Zihnin sürekli “ya bir şey olursa?” diyerek senaryolar kurması, aslında kontrol edemediğin şeyleri kontrol etmeye çalışmandan kaynaklanabilir.

Bütün bu faktörler birleştiğinde senin yaşadığın tabloyu oluşturuyor olabilir.

Yatmadan önce kafandaki düşünceleri deftere yazabilirsin. Beynin “unutursam” kaygısından kurtulduğunda daha rahat uyuyabilirsin.

Yatmadan en az bir saat önce telefondan ve bilgisayardan uzak dur. Ilık bir duş, hafif müzik, nefes egzersizi uykuya geçişini kolaylaştırabilir.

“Bunu düşünmemeliyim” dedikçe düşünceler daha da büyür. Bunun yerine düşünceyi fark et ama üzerine gitme. Mesela “evet şu an bu düşünce geldi, geçmesini bekleyeceğim” diyebilirsin.

Gün içinde yürüyüş yapmak, bedenini hareket ettirmek, fazla enerjiyi boşaltarak gece uykuya yardımcı olur.

Profesyonel destek alabilirsin. Danışmanlık, düşüncelerini nasıl yöneteceğini öğrenmen için en etkili yöntemdir. Kaygıyı besleyen inançlarını fark etmeni sağlar.

Şunu unutmamalısın: Sen anormal değilsin. Yaşadığın şey, insan zihninin yoğun kaygı ve kontrol isteğiyle başa çıkmaya çalışmasının bir sonucu. Şu an çok yorulmuş hissetsen de, bu döngü kırılabilir. Sen zaten farkındalık göstermiş, yardım istemişsin. Bu, iyileşme sürecinde atılması gereken en önemli ilk adımdır.

Sevgili danışan, bu süreçte yalnız değilsin. Senin gibi düşünen, uykusuz kalan, zihni hiç susmayan çok insan var. Önemli olan bu döngünün farkına varman ve adım atman. Şimdi sana sorum şu: Eğer önümüzdeki hafta kendin için küçük bir değişiklik yapmak istesen, bu değişiklik ne olurdu? Örneğin uyku rutinini düzenlemek mi, yoksa bir psikologla görüşmek için adım atmak mı? Bu sorunun cevabı senin yol haritanı belirlemede ilk işaret olabilir.

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğin farklı bir soru veya aklına takılanları sorabilirsin.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel