Ergen kızıma nasıl davranmalıyım?

Merhabalar Sevgili Danışan,

Gerek çocuğunuz gerek siz ebeveyni olarak geçtiğiniz bu zorlu dönemde yaşadığınız durumu daha sağlıklı yönetmek adına attığınız bu adımı takdir ediyorum. Yazdıklarınızı okurken çocuğunuzun geleceğine yönelik hissettiğiniz kaygının sizi ne kadar yorduğunu tahmin edebiliyorum. Bu noktada kalan süreyi sağlıklı yönetmek adına neler yapabilirsiniz birlikte bakalım.

Sevgili danışan ebeveyn olarak çocuğunuzun iyiliğini istiyorsunuz. Kızınızın potansiyeline inanıyor, onun başarılı olmasını hayal ediyorsunuz. Ancak bazen bu iyi niyetli endişeler, kızınızın kendini baskı altında, yetersiz ya da anlaşılmamış hissetmesine yol açabilir. Bu da ders çalışma motivasyonunu daha da düşürebilir. Kızınız ergenlik döneminde ve bu dönemde ‘özerklik’ yani kendi kararlarını verebilme ihtiyacı çok yoğundur. Ergenler kimliklerini inşa ettiği bu dönemde bağımsızlıklarını ebeveynlerine kanıtlamaya çalışırlar. Sizin ‘ders çalış’ demeniz, onun için yalnızca bir uyarı değil; bir kontrol, bir kısıtlama gibi algılanabilir. İşte bu yüzden çoğu zaman sizi duymamak ya da itiraz etmek gibi tepkiler verir. Bu noktada ona kızmak ya da motive etmeye çalışmak yerine, onunla aynı cephede olmak, onun içsel motivasyonunu fark etmesine yardımcı olmak adına daha etkili olacaktır.

Sınav yılı özellikle gençler için çok yoğun bir psikolojik baskı ve beklenti yükü demek. Bazen, o ‘umursamaz, kopuk’ gibi görünen duruşun arkasında “ya başarısız olursam?” korkusu, yetersizlik hissi veya tükenmişlik gibi derin nedenler olabilir. Gençler bazen hayal kırıklığı yaşamamak için bazen de “zaten boşuna” düşüncesiyle çalışmayı bırakıp telefonlarına sığınıyorlar. Aslında ekran başına geçmek çoğu zaman bir kaçış oluyor, farkında olmadan…

Bu süreçte sizden ilk ricam kendinize karşı nazik olmanız olacak. Hayat en çok deneyimleyerek öğrenilir. Sizin bu süreçte kendinizden çok fazla feragatta bulunmanız kızınızı daha başarılı yapmayacak. Peki kendinize çok yüklenmeden kızınız için neler yapabilirsiniz?

İlk olarak sadece onu anlamaya, duygularını görmeye yönelik bir yaklaşım geliştirmeniz etkili bir adım olacaktır. Örneğin “Sınav süreci seni nasıl etkiliyor?" , "İçinden geçenleri merak ediyorum, paylaşmak ister misin?” gibi bir yaklaşım kontrol değil, merak içerdiği için savunmayı düşürecektir. Duygularını anlamaya çalışırken empatik bir tutum sergilemeniz de kızınıza anlaşılıyorum duygusu verecektir. Örneğin “Ben seni sürekli uyarıyorum ama senin de bu süreçte nasıl hissettiğini sormuyorum. Belki de senin için gerçekten yorucu bir dönem.” Kızınıza ihtiyacın olduğunda yanındayım mesajını vermeniz aranızdaki bağın güçlenmesine yardımcı olacaktır.

İkinci olarak çalışmazsa ne olacak gibi kaygılarınız üzerine değinmek isterim. Bu şekilde kaygılandığınızda sorumluluğu siz almış oluyorsunuz bunun yerine kendinize şu cümleyi hatırlatın.

“Ona güveniyorum. Kararlarını almayı öğrenmesi bu sürecin bir parçası.”

Üçüncü olarak ortak hedefler belirlemeyi deneyebilirsiniz. Bu kendisinin belirleyeceği bir küçük hedef olabilir ancak zaman, konu ve süre olarak net olacak. Örneğin “Bugün sadece 30 dakika bir konu çalışsam yeter der misin? Hangisi olsun?” gibi bir yaklaşım geliştirebilirsiniz.

Ve sevgili danışan sınavdan bağımsız kızınızın gösterdiği olumlu davranışları da takdir etmeniz hem kızınızla olan bağınızı güçlendirir hem de benlik değerini yalnızca başarıya dayalı kurmamasını sağlar. Örneğin bir kardeşi varsa ve onunla ilgilendiğinde "Bugün kardeşinle ilgilenmen çok hoşuma gitti, teşekkür ederim.” gibi davranışını takdir edebilirsiniz.

Son olarak ekran süresine değinmek isterim. Bu noktada "Yine mi internettesin!" gibi bir yaklaşım yerine yine ortak kararı içeren “Bugün ekran süreni nasıl yöneteceksin, birlikte plan yapalım mı?” gibi bir yaklaşım geliştirebilirsiniz.

Elbette sınav, emek ve sorumluluk önemli. Ama şu an kızınızın asıl ihtiyacı, kendini kabul görmüş ve duygularını ifade edebilecek bir güvenli ortama sahip olması olabilir. Unutmayın, kaygınız sadece size özgü değil, birçok anne-baba bu ikilemlerle boğuşuyor. Yine de kendi içinizde küçük rahatlatıcı boşluklar yaratmaya çalışmak, kızınızı anlamaya gayret etmek ve onların da çocuk olmasına alan tanımak dengede kalmanıza yardımcı olabilir.

Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum. Değerlendirilmesini istediklerinizi yeni bir soru ile sorabilirsiniz.

Psikolog Fatma Gizem Bitgen