Hayatta psikolojik olarak güçlü olabilmek için ne yapmak lazım?

Sevgili danışanım,

Öncelikle Merhabalar.Yazdıklarınızı okurken, kendinizi zaman zaman yetersiz hissetmenizin ve bu durumun sizi ne kadar yorduğunun farkına vardığınızı hissettim. Özellikle de potansiyelinizi ortaya koymak isteyip, bu pes etme döngüsüne takılmanızın sizde bir kırgınlık ve hayal kırıklığı yarattığını sezdim. Böyle bir sorgulama yapmanız ve kendinizi anlamaya çalışmanız, değişim için çok kıymetli bir ilk adım.

Sizli diliyle ilerlersek, öncelikle şunu vurgulamak isterim: Birçok kişi, kendisinde bir eksiklik gördüğünde hemen “Daha güçlü olmalıyım!” baskısıyla hareket eder. Ancak bu yaklaşım bazen tam tersine, insanı daha da yorabilir. Sizin burada kendinizi gözlemlemeniz ve çözüm arayışında olmanız, aslında içsel bir güç ve esnekliğin işareti. Bu bile psikolojik dayanıklılığın bir göstergesi.

Şimdi size birkaç öneride bulunmak isterim.

İlk olarak, “pes etme” anlarınızı biraz daha yakından tanımak çok faydalı olabilir. Acaba hangi aşamada motivasyonunuz düşüyor? Bir işin başında mı, ortasında mı, yoksa bir engelle karşılaştığınızda mı? Hangi düşünce veya duygular bu pes etmeyi tetikliyor? Bunları fark edebilmek için küçük bir "iç gözlem defteri" oluşturabilirsiniz. Her gün ya da her pes ettiğinizi hissettiğiniz anda birkaç cümleyle o anki duygunuzu, düşüncenizi ve yaşadığınız olayı not almanız zamanla size önemli ipuçları verebilir. Çünkü bazen pes etmek sadece "yapamıyorum" demekten çok daha derin duyguların (kaygı, utanç, yetersizlik gibi) sonucu olabilir.

İkinci olarak, olumlamalar yapmanız çok güzel bir adım olmuş. Ancak şunu da hatırlamak önemli: Olumlamalar sözcüklerin ötesinde, deneyimle pekişirse kalıcı olur. Bunun için geçmişte başardığınız küçük ya da büyük her olayı bir liste haline getirebilirsiniz. "Kendimle gurur duyduğum anlar" gibi bir başlık açarak, en basit başarıları dahi (örneğin, zor bir günü tamamlamak, birine yardım etmek, bir hobide ilerlemek gibi) yazabilirsiniz. Bunu düzenli olarak güncellemek, beyninizde "Ben başarabilen biriyim" şemasını güçlendirecektir.

Özgüven geliştirme konusunda ise en önemli noktalardan biri, hata yapma hakkınızı kabul etmektir. Yani bir şeye başladığınızda, kendinize şu izin cümlesini verebilirsiniz: “Evet, hata yapabilirim ve bu, benim değersiz olduğum anlamına gelmez.” Zamanla, her deneyiminizde sadece sonuçlara değil, sürece de değer verdiğinizde özgüveniniz daha sağlam bir şekilde gelişir. Çünkü özgüven sadece başarıdan değil, başarısızlıkla başa çıkabilme becerisinden de beslenir.

Psikolojik dayanıklılık ise, sürekli motive kalmak demek değildir. Asıl dayanıklılık, motivasyon düştüğünde bile bir adım atabilme esnekliğidir. Bu yüzden bazen duraksadığınızda, kendinize kızmak yerine, "Şu anda zorlanıyorum ve bu insan olmamın bir parçası" diyebilmek şefkatli bir yaklaşım olur. Bu tür bir içsel şefkat, zamanla sizi hem daha sabırlı hem de daha istikrarlı kılar.

Son olarak, Türkiye’de toplum baskısının (“elalem ne der” düşüncesi gibi) birçok kişinin psikolojik dayanıklılığını zayıflattığını göz önünde bulundurduğumuzda, kendi değerlerinizi zaman zaman hatırlamak önemli bir destek sağlar. “Ben bunu gerçekten neden istiyorum? Kimin için istiyorum?” sorularını kendinize sorarak, dışsal baskılardan sıyrılıp kendi öz motivasyonunuzu daha güçlü hissedebilirsiniz.

Bu süreçte bir uzmandan destek alabilirsiniz.

Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum.

Değerlendirilmesini istediklerinizi yeni bir soru ile sorabilirsiniz.

Psikolog Aysel Kacak