Hevessiz ve isteksiz hissetmek normal mi?

Merhaba Sevgili Danışan,

Yazdıklarını okuduğumda aslında birçok kişinin yaşadığı ama dile getirmekte zorlandığı bir ruh halini paylaştığını görüyorum. İşsizlik, ilişkilerde istediklerini bulamama, potansiyelini ortaya koyamama düşüncesi ve bunun sonucunda gelişen “hedefsizlik, isteksizlik ve hevessizlik” senin hayat enerjini tüketmiş gibi görünüyor. “Acaba sadece bana mı olmuyor güzellikler?” diye sorman, aslında içinde taşıdığın yorgunluğun ve çaresizlik hissinin bir yansıması. Şunu bilmeni isterim ki, böyle hissetmen “anormal” değil; yaşadığın koşullar göz önüne alındığında çok anlaşılır.

Belli dönemlerde “hevesini kaybetmek” çok normaldir. Çünkü insan psikolojisi sadece içsel motivasyonla değil, çevresel koşullarla da beslenir. Senin anlattıklarında hem ekonomik güvencesizlik (düzenli bir iş ve maaşın olmaması) hem de ilişkisel boşluk (sevgilinin olmaması) dikkat çekiyor. Bu iki alan, yani iş ve ilişkiler, insanların kendilerini değerli ve güvenli hissetmeleri için çok önemli kaynaklardır. Senin bu alanlarda istediğini bulamamış olman, doğal olarak motivasyonunu aşağıya çekiyor.

İsteksizlik, bazen beynin “dinlenmeye, yavaşlamaya, yeniden toparlanmaya” ihtiyacı olduğunu söyler. Ama senin anlattıklarında bu duygu biraz daha uzamış ve derinleşmiş görünüyor. Bu da bir tür ruhsal tükenmişlik olarak değerlendirilebilir. Bu tükenmişlik bazen depresyonun, bazen de kaygının sonucu olabilir.

Sen “kurban psikolojisinde değilim” diyorsun. Bu çok önemli bir farkındalık. Çünkü sen aslında çaba harcadığını, başvurduğunu, denediğini söylüyorsun. Yani tamamen “pasif” bir durumda değilsin. Ama denemelerin sürekli olumsuz sonuçlandığı için artık zihninde “benim başıma güzel şeyler gelmiyor, sanki iş bana haram” gibi düşünceler oluşmaya başlamış. Bu, aslında başarısızlık değil; tekrarlayan hayal kırıklıklarının getirdiği öğrenilmiş çaresizlik.

İş ve ilişki alanlarında olumsuz deneyimler - hayal kırıklığı

Hayal kırıklığı - motivasyon kaybı

Motivasyon kaybı - daha az başvuru, daha az enerji

Daha az enerji - yeni başarısızlık ihtimali artıyor

Yeni başarısızlık - “bende bir sorun var, olmuyor” inancı pekişiyor

Bu döngü, senin “hevesini” sürekli aşağıya çekiyor. O yüzden öncelikle şunu bilmelisin: Bu durum senin kişisel yetersizliğinden değil, içinde bulunduğun şartlardan ve tekrarlayan olumsuzlukların yarattığı kısır döngüden kaynaklanıyor.

Kendine sürekli “olmuyor” dediğinde aslında zihnini daha da çaresizliğe programlıyorsun. Bunun yerine “şu an olmuyor ama denemelerim devam ediyor” gibi cümlelerle yeniden çerçeveleme yapabilirsin.

“Benim işim yok - ben değersizim” şeklindeki otomatik inancı fark etmeye çalış. İş sadece hayatının bir alanı, senin tüm değerini belirleyen şey değil.

Ağlamak, bağırmak, hayal kırıklığını ifade etmek aslında sağlıklı bir boşaltma mekanizmasıdır. Burada kendini suçlamamaya özen göster. “Ben çok zayıfım” yerine “Ben çok yorgunum, bu duyguyu yaşamak da hakkım” demeyi deneyebilirsin.

Günlük tutmak, içindeki duyguları kelimelere dökmek, hislerini düzenlemende çok faydalı olur.

Düzenli iş bulmak şu an zor olabilir, ama evdeyken bile kendine “küçük üretim alanları” yaratabilirsin. Bu, illa para kazanmak zorunda değil; mesela online kurslara katılmak, küçük gönüllü işler yapmak, düzenli yürüyüşe çıkmak gibi.

Başarı duygusu çok küçük hedeflerden de gelebilir. “Bugün 1 sayfa kitap okuyacağım” deyip yaptığında, beynin “başardım” duygusunu yeniden hatırlar.

Sen mühendis ya da iktisat gibi belirli alanlarda sıkışmış hissedebilirsin. Ama proje yönetimi, insan ilişkileri, iletişim gibi yan becerilerin başka sektörlerde de değerlendirilebilir. Bazen “farklı alanlarda şansını denemek” başarı ihtimalini artırır.

Şu an ilişkinin olmaması, senin eksikliğini değil, koşulların uyuşmamasını gösteriyor. Asıl mesele, kendini önce değerli hissetmen. Çünkü kendini değerli hissettiğinde, kuracağın ilişki de daha sağlıklı olur.

Senin bu süreçte bir psikologla görüşmen çok faydalı olabilir. Çünkü bu döngü, kendi kendine kırılması kolay olmayan bir döngü. Bilişsel davranışçı terapi, “öğrenilmiş çaresizlik” ve “değersizlik düşünceleri” üzerinde çok etkili olur. Eğer imkanın varsa psikolojik destek almanı öneririm. Eğer bu mümkün değilse, çevrimiçi destek grupları ya da güvenilir psikoloji platformları da senin için bir başlangıç olabilir.

Sevgili danışan, yaşadığın şey senin karakterinin zayıflığı değil. Bu, bir dönemin ağırlığı, hayatın sana üst üste verdiği hayal kırıklıklarının sonucu. Şu an hissettiğin isteksizlik normal. Ama bu kalıcı olmak zorunda değil. Senin içinde hâlâ üretmek, değer görmek, sevilmek isteyen bir taraf var. Onu küçük adımlarla beslediğinde, yolun yavaş yavaş açılacak.

Şimdi sana şunu sorarak bitirmek isterim: Bugün, sadece bugün için, kendine çok küçük ama seni iyi hissettirecek bir adım atacak olsan bu ne olurdu?

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğin farklı bir soru veya aklına takılanları sorabilirsin.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel