İlişkilerim,kaygılarım ve kendi potansiyelimi anlamlandırmada yaşadığım içsel çelişkiler normal mi?

Merhaba Sevgili Danışan,

Paylaştıkların aslında birçok kişinin kendi yaşamında belli dönemlerde karşılaştığı sorgulamalarla çok benzer görünüyor. Sen hayatını genel olarak yolunda hissettiğini söylüyorsun ama aynı zamanda ilişkiler, aile ile iletişim, kendine odaklanma, potansiyelini ortaya koyma, dostluklar ve geçmiş yaşantıların etkileri üzerine yoğun düşünen bir yapıya sahipsin. Bu da seni zaman zaman “Acaba bende bir sorun mu var, bu kadar çok düşünmek normal mi?” noktasına götürüyor. Aslında bu, zihinsel farkındalığın yüksek olduğunu ve hayatına yön verme isteğini gösteriyor. Ancak fazla düşünmek ve sürekli analiz etmek bir noktadan sonra yük haline gelebiliyor.

İlişkilerinde bahsettiğin belirsizlik ve sürekli gelip giden bir kişiye bağlanma deneyimin, aslında bir çeşit duygusal döngü yaratmış olabilir. Bir insanın varlığı ve yokluğu arasında gidip gelmek, beynin güvenlik ihtiyacını zedeliyor. Bu yüzden senin kaygı, odaklanma güçlüğü ya da düşüncelerde tekrar tekrar aynı noktaya dönme yaşaman normal bir tepkidir. Bu kişiye bağlı hislerinin uzaması ise bir yetersizlikten değil, belirsizlikten kaynaklanıyor. İnsan zihni kesinlik arar; net bir bitiş olmadığı zaman ilişki zihinde sürmeye devam eder. Burada yapabileceğin şey, onunla olan hikâyeyi “tamamlanmamış” gibi değil, “benim için gerekli dersleri öğreten bir deneyim” gibi konumlandırmak olabilir. Böylece yeni bir insana kapı açmak için kendi içsel alanını daha temiz hale getirirsin.

Ailenle özellikle annene karşı zaman zaman öfke, ses yükseltme ve yıpratıcı tartışmalar yaşaman da yine stresle bağlantılı. Burada aslında onu kırmak istemediğini söylüyorsun. Senin hassasiyetin, geçmişte bastırılmış duygularla birleşince tetikleyici anlarda dışa vuruluyor. Bu bir “hastalık” olmak zorunda değil; çoğu zaman duygusal yorgunluğun ve hassas sinir sisteminin göstergesidir. Öfke geldiğinde onu bastırmak yerine fark edip ara vermek, tartışmayı uzatmamak sana iyi gelecektir. Çünkü haklıyken haksız duruma düşmek, aslında duygunun yönetilmemesinden kaynaklanıyor. Duyguyu yönetebilmek için nefes egzersizi, kısa yürüyüş ya da ortamdan geçici olarak uzaklaşmak gibi yöntemler kullanabilirsin.

Kendi potansiyelini ortaya çıkaramamak ve odak sorunları yaşamak da birçok gencin özellikle 20’li yaşlarda deneyimlediği bir durumdur. Çünkü sorumlulukların artmaya başladığı, gelecek kaygısının yükseldiği bu dönem, aynı zamanda kimliğin tam olarak oturmadığı bir süreçtir. Senin okuma, araştırma, dinleme gibi yollarla kendini geliştirme çaban zaten doğru yönde attığın adımların kanıtı. Burada dikkat etmen gereken, kendine karşı çok sert olmaman. Her şeyi hemen yapmak, hemen motive olmak gibi bir zorunluluk yok. Bazen de motivasyonsuz hissetmek, yorgun olmak çok normaldir. Önemli olan bu durumları kalıcı kimlik gibi görmemek, geçici ruh hallerinin farkında olmaktır.

Dostluklar ve doğru insan seçimi konusunda yaşadıkların da senin değerlerini ortaya koyuyor. Denginde olmayan insanlara fazla değer vermek, sınırlarının esnemesiyle ilgilidir. Sen zaten sonradan mesafe koyduğunu söylemişsin ki bu sağlıklı bir adımdır. Gerçek dostluk, karşılıklılık ve güven üzerine kurulur. Bir kişinin seni gerçekten dost edinip edinmediğini anlamanın yolu, onun zor zamanında yanında olup olmaması, senin sınırlarına saygı gösterip göstermemesidir.

Çocuklukta travma yaşamadığını söylüyorsun ama dış etkenlerden dolayı tetiklenmiş olabileceğini düşünüyorsun. Ergenlikte akran zorbalığına maruz kalmak ya da yanlış ortamlarda bulunmak aslında psikolojik olarak iz bırakabilir. Bu, illaki ağır bir travma olmak zorunda değildir ama güven duygunu, sınırlarını ve kendine bakışını etkilemiş olabilir. Bugün yaşadığın hassasiyetlerin bir kısmı bu deneyimlerle bağlantılı olabilir. Yani bu yaşlarda sorumlulukların artmasıyla birlikte geçmişte bastırdığın duygular gün yüzüne çıkıyor olabilir.

Toksik ilişkiden sonra boşluk hissini dolduran kişiye karşı geliştirdiğin takıntının aslında “kişiye” değil, “boşluğa” olabileceğini söylemen çok kıymetli bir farkındalık. Çoğu insan, toksik ilişkiden çıktıktan sonra yalnızlıkla yüzleşmekte zorlanır ve karşısına çıkan ilk kişiye yoğun anlam yükler. Bunun adı aslında boşluk kaygısıdır. İlişki içinde adım attığında karşılık bulamazsan takıntı yapman ama karşı taraf adım atınca sıkılman, duygusal ihtiyaçların ile özgürlük ihtiyacının çatışmasını gösteriyor. Bu da tamamen insani bir durumdur. Kendini suçlamak yerine, bunun senin ilişki dinamiklerini anlaman için bir fırsat olduğunu düşünmelisin.

Eskiye göre üşengeçlik, bazı şeyleri yapmak istememek çoğu zaman olgunlaşmanın ve hayatın gerçek sorumluluklarıyla yüzleşmenin sonucudur. Gençlikte daha umursamaz, daha hızlı hareket eden bir yapımız olur. Zamanla daha seçici, daha temkinli davranmak olgunluğun işaretidir. Bu yüzden “ben değiştim” demek bir sorun değil, gelişimin doğal parçasıdır.

Bir kişinin narsist olup olmadığını anlamak değil de onun seni nasıl hissettirdiğine bakmak daha kıymetli ve sağlıklı olabilir. Eğer sürekli senin sınırlarını ihlal ediyor, senin değerini küçümsüyor, empati göstermiyorsa narsistik eğilimleri olabilir. Ama bunun tanısını koymaya gerek yok; önemli olan senin kendini nasıl hissettiğin. Senin geçmişte herkesi memnun etmeye çalışman ve hayır diyememen, şimdi ise sınır koymaya başlaman çok sağlıklı bir gelişme. Fakat sınır koyarken zaman zaman “mükemmeliyetçi, yukarıdan bakan” algısı yaratabilmen de normaldir. Çünkü yeni öğrendiğin bir davranışı uygularken bazen abartılı olabilir. Bu süreçte “benim niyetim sınır koymak, karşı tarafın algısı her zaman bana bağlı değil” demek faydalıdır.

Son olarak, her şey yolunda olsa bile “acaba eskisi gibi olamayacak mıyım” hissi aslında kaygının bir yansımasıdır. Bu düşünce geldiğinde moralinin bozulması çok anlaşılır. Ama şunu bilmelisin: İnsan sürekli aynı kalmaz, değişir, dönüşür. Senin yaşadıkların seni daha olgun, daha farkında ve daha bilinçli yapıyor. Bu yüzden “eskisi gibi olamamak” bir kayıp değil, bir gelişim sürecidir.

Sevgili danışan, senin sorularının hepsi aslında sağlıklı bir öz farkındalığın ürünü. Kendini sorgulaman, anlamaya çalışman çok kıymetli. Ama bu sorgulamaların seni yormaya başladığını fark ediyorsun. Burada yapman gereken, düşüncelerini tek tek çözmek yerine bazen de onları bırakmayı öğrenmek. Düşünceler zihninde akıp giden bir nehir gibi; sen her taşı incelemek zorunda değilsin. Zihninin sana getirdiği her soruyu cevaplamaya çalışmak yerine, bazen “şu an düşündüğüm şey sadece bir düşünce” deyip onu bırakabilirsin.

Şimdi sana sorum şu: Bu kadar çok düşündüğünde seni en çok rahatlatan şey ne oluyor?

Umarım cevabım faydalı olmuştur. Değerlendirilmesini istediğin farklı bir soru veya aklına takılanları sorabilirsin.

Sevgiler,

Psikolog Betül Canbel