Kafamda kurduğum olayları gerçekmiş gibi görüyorum

Sevgili danışan, başarısızlığa dair inançlarınız olduğunu ve abartılı bir şekilde gerçekliğine inandığınızdan söz etmişsiniz. Öncellikle eleştirel iç sesinizin nasıl olduğunu, asıl tanımının ne olduğunu anlamak size baş etmeniz için yol gösterecektir. Tanımlamanız için duygu, düşünce ve davranış kapsamında gözden geçirerek değerlendirebilirsiniz. Olumsuz inançlarınızı tanımlamak için başarısızlık düşüncelerini tetikleyen faktörleri değerlendirin. Mesela ders çalışmaya başlamadan tam öncesinde ne düşünüyorsunuz? Ne hissediyorsunuz? Ders çalışma esnasında ne düşünüyorsunuz? Ne hissediyorsunuz? Sınavdan tam öncesinde ne düşünüyorsunuz? Ne hissediyorsunuz?

Paylaştığınız bilgiler üzerinden örnekle ilerleyelim birlikte. Örneğin;

Olay: Sınava çalışmak

Duygu: Kaygı, korku

Düşünce: Başarısızım.

Davranış: Ders çalışmayı ertelemek

Yukarıda örnekte olduğu gibi başarısız olduğunuza olan inancınız olumsuz duygularınızı ortaya çıkartıyor, davranışlarınızı tetikler hale geliyor. Bu aşamada olumsuz düşüncelerinizi, inançlarınızı tanımlamaya, farkındalık oluşturmaya odaklanabilirsiniz. Olumsuz düşüncelerinizi fark ettiğinizde, değiştirdiğinizde oluşan olumsuz duygular da tetiklenen davranışlarınız da aynı oranda değişim gösterecek, azalacaktır. Olumsuz düşüncelerinizde örneğin başarısızlık inançlarına karşı abartılı gerçekçi kılmaya karşılık değerlendirebilirsiniz. Mesela;

-Başarısız olursanız en kötü ne olur? Oluşabilecek en kötü senaryonuz nedir?

-Başarısızlığa dair en kötü senaryonuzun gerçekleşme olasılığı nedir?

-Başarısızlığa dair gerçekleşebilecek en kötü senaryonuzu destekleyen kanıtlarınız var mı? Varsa neler?

Bu sorular çerçevesinde verdiğiniz cevaplarla birlikte başa çıkma becerilerinizi oluşturmanız için yol haritanızı daha da netleştirmiş olacaksınız.

Geçmiş deneyimlerinizi de değerlendirmenizde fayda var. Geçmiş deneyimlerinizi değerlendirdiğinizde başa çıkma becerilerinizi de değerlendirmiş, hatırlamış olacaksınız.

-Geçmiş yaşantınızda hatırladığınız en eski başarısızlık anınız neydi? O dönemde nasıl başa çıkmıştınız?

-Eski deneyimlerinizle şu anda yaşadığınız deneyimlerinizle benzer ya da farklı yönleri neler?

Bu sorulara verdiğiniz cevaplarla oluşturduğunuz farkındalıklar çerçevesinde başarısızlık inançlarına daha gerçekçi bakmaya başlayacaksınız.

Yaşadığınız başarısızlık inancıyla baş etmek için ilk aşamada ne hissettiğinizi ne düşündüğünüzü takip ettiğiniz duygu durum kaydını tutabilirsiniz. Böylelikle olumsuz düşünceleriniz netleştikçe felaket senaryolarınızla yüzleşerek gerçekçi bakış açısıyla düşüncelerinizi oluşturabilirsiniz.

Sevgili danışan, başarısızlığa dair inançlarınızla kısa vadede baş etmeye çalışırken zorlanmanız anlaşılır beklendik bir durumdur. Bu nedenle başa çıkma becerilerini oluşturmak, farkındalıklarınızla yüzleşmek için psikoloğa başvurarak psikolojik destek alabilirsiniz.

Sevgiler.

Klinik Psikolog Pınar Özdemir.