Kendimi neden sürekli kontrol ediyorum?

Merhabalar,

Paylaştıklarınızdan yaşadıklarınızın ne kadar yorucu olabileceğini anlıyor, duygularınızı paylaşıyorum. Özellikle, detaylara yoğunlaşmak ya da bedeninizle ilgili sık kontrol etme davranışları, ister istemez hem zihinsel hem de fiziksel anlamda çok yorucu bir hale gelebilir. Şimdi yaşadığınız duruma daha yakından bakalım isterim.

Sevgili danışan belirttiğiniz tekrar eden kontrol davranışlarınız, el yıkama, sağlığınıza bir şey olursa kaygınız, aynaya sık bakma gibi davranışlarınız obsesif kompulsif eğilimler veya sağlık kaygısı gibi tablolarla ilişkili olabilir ancak elbette tanı koymak için yeterli değildir. Biz belirttiğiniz ifadeler üzerinden olası ihtimalleri konuşacağız.

Öncelikle bilmenizi isterim ki bu durumu yaşayan yalnız siz değilsiniz, pek çok kişi bu durumla mücadele ediyor. Ailenizde böyle bir durumun yaşanmasının sizi etkilemesi çok anlaşılır. ancak bu yaşadığınız durumu değiştiremeyeceğiniz anlamına gelmez. Evet, aileden öğrenilmiş bazı eğilimleriniz olabilir, ama bu yönetilebilir ve değiştirilebilir.

Peki ne yapabilirsiniz?

İlk olarak kaygılı olma halinizi tetikleyen durumları ve düşünceleri fark etmeniz gerekiyor. Bu uzun vadede değişim için en önemli adımdır. Bu noktada şu soruları cevaplamanız kaygının kökenini fark etmenize yardımcı olabilir. Ne zaman ellerinizi yıkama ihtiyacı hissediyorsunuz?, Aynaya bakma dürtünüz hangi duyguyla ve düşünceyle geliyor?, Kontrol etme ihtiyacınız en çok hangi durumlarda ortaya çıkıyor?, Bu davranışı yapmadığınızda neler hissediyorsunuz?, Kaygı seviyeniz nasıl değişiyor?, Aklınıza kötü senaryo düşünceleri geliyor mu?, Ellerinizi yıkama ya da aynaya bakma davranışı sizi kısa vadede nasıl rahatlatıyor, uzun vadede nasıl etkiliyor?

Sık sık ellerinizi yıkamak, sürekli aynada kendinizi kontrol etmek ya da bedeninizdeki olağan şeylere bile odaklanıp endişelenmek... Bunlar, genellikle kaygının, yaşadığınız stresin bir dışavurumu olabilir ve bedenle ilgili aşırı kontrol, bir şeylerin kötü gideceğine dair içinizde birikmiş bir korkunun yansıması olabilir. Bazen, zihnimiz “güvende değilim” mesajı verdiğinde, bu tarz davranışlarla tehditleri kontrol etmeye ya da önlemeye çalışıyoruz. Bu noktada “Neden sürekli aynaya bakıyorum?” sorunuzun cevabı "her şey yolunda mı?” kaygısıyla kontrol etme ihtiyacınızdan kaynaklanıyor olabilir.

Bu alışkanlıkları yönetmeye minik adımlar atarak başlayabilirsiniz. Bunu kontrol davranışlarınızı ertelemeyerek, el yıkama sıklığınızı not alarak ve “şimdi bakmayacağım” gibi küçük sınırlar ile yapabilirsiniz. Diğer yanda kaygı anlarında bedeni sakinleştiren nefes egzersizleri, kas gevşetme, dikkat dağıtma teknikleri ile bedeninizin sakinleşmesini destekleyebilirsiniz. Günlük yaşamınızda spor, açık hava, hobi gibi alanlara yer açmanız stres ve kaygı seviyenizin azalmasına yardımcı olur.

Belirtiler günlük yaşamınızı zorlaştırıyorsa ya da artıyorsa bir psikiyatrist ve psikolog desteği almaktan çekinmeyiniz.

Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum.

Psikolog Fatma Gizem Bitgen