Kızımın davranışları normal mi, dikkatini nasıl odaklayacağım

Merhabalar Sevgili Ebeveyn,

Çocuğunuzun gelişimine yönelik gösterdiğiniz hassasiyet ve bu durumu dürüstlükle ifade ettiğiniz için sizi tebrik ediyorum. Kızınızla ilgili paylaştığınız detaylar gerçekten çok içten ve anlamlı. Öyle görünüyor ki, çok yakından takip eden, ilgisini ve sevgisini ona yoğun şekilde hissettiren bir ebeveynsiniz. Çocuğunuzun bulunduğu yaş döneminde davranışları genellikle gelişimsel döneme özgü, merakla ve duygusal bağ kurma biçimleriyle ilişkilidir. Paylaştığınız davranışlar çoğu 3 yaş çocuğunun doğal keşif süreçleri, dikkat süresinin sınırlılığı ve sınırları test etme davranışıyla açıklanabilir. Bu noktada belirttiğiniz ifadelere tek tek bakıp neler yapabilirsiniz, üzerine konuşalım.

İlk olarak çocuğunuzun öpme davranışını konuşalım. Bu yaşta çocuklar sevgiyi fiziksel olarak göstermeye eğilimlidir. Öpme, sarılma gibi davranışlar hem bağ kurma yollarıdır hem de duygularını ifade etme biçimleridir. Gece uyanıp öpmesi, güvende hissetme ihtiyacının bir göstergesi olabilir. Bu davranış gece uyanmalarını etkiliyorsa, nazik sınırlar koyabilirsiniz. “Gece seni çok seviyorum, ama artık uyku zamanı. Sabah kocaman sarılırız.” gibi.

İkinci olarak kıyafet çıkarma konusunu ele alalım. Bu davranışlar, çocuğun beden farkındalığı geliştirmesi ve çevresindeki rolleri keşfetme çabasının bir parçası olabilir. Cinsel içerikli değil; keşif odaklıdır. Bu gibi davranışlara panik olmadan, yönlendirme ile yaklaşmak önemlidir. 3 yaş civarı, çocukların vücutlarına olan ilgisinin yükseldiği ve kendi bedenlerini keşfetmeyi çok severek yaptıkları bir dönemdir. Bebeklerinin kıyafetlerini çıkarıp takmak, kendi kıyafetlerini defalarca giyip çıkarmak, aslında onların bedenleriyle, sınırlarıyla ve motor becerileriyle ilgili yaptığı bir tür keşif çalışması gibi… Bu noktada ebeveyn olarak evde herkesin kıyafetli olduğunu, dışarıya çıkarken veya misafir varken giysi giymenin temel bir kural olduğunu kısa kısa ve net biçimde anlatmak, “Oyuncaklarımızın özel alanı var, onları çıplak bırakmak yerine kıyafet giydirebiliriz.” gibi sınır koyan ama cezalandırmayan bir yaklaşım etkili olabilir.

Son olarak çocuğunuzun sık sık dikkatinin dağılması ve yapmaması gereken bir şey yaptığında "Neden yaptın" diye sormanız üzerine konuşalım. "Bunu neden yaptın?” gibi sorular bu yaş grubuna bilişsel olarak ağır gelebilir çünkü neden-sonuç ilişkisini soyutlayamaz. Bu noktada “Bu davranış uygun değil, şimdi şöyle yapalım.” demek daha güvenli ve öğretici bir yaklaşım olabilir. Çocuklar çoğu zaman neden yaptıklarını bilmez, o anda dürtüyle hareket eder. Bu yüzden davranışı yargılamadan sınır koymak, alternatif sunmak daha işlevsel bir yaklaşım olabilir. Örneğin "Şimdi oynamayı bırakıyoruz ama istersen uyumadan önce hikaye okuyabiliriz." gibi.

3 yaşındaki bir çocuğun dikkat süresi genellikle 5–10 dakika arasındadır. Bu yaşta çabuk sıkılma ve geçiş davranışları tamamen normaldir. Oyunları kısa ve değişken tutmak gerekebilir. Peki odaklanmasını destekleyici başka neler yapabilirsiniz? Duyusal oyunlar (hamur, kum, su oyunları) dikkat süresini doğal olarak uzatır. Zamana yayılmış küçük görevler (örneğin “3 taşı kutuya koy ve sonra gel”) verilebilir. Oyun esnasında göz teması kurup basit talimatlar verilerek dikkat becerisi desteklenebilir. Ekran süresi sınırlandırılarak dikkat dağınıklığı önlenebilir. Aktiviteleri kısa tutmak önemli; üç yaşındaki bir çocuğun aynı eyleme odaklanma süresi zaten birkaç dakika ile sınırlı oluyor. Ayrıca, çokça göz teması, birlikte yere oturup bebeğini beraber giydirme gibi onun dikkatini çeken küçük anlar yaratabilirsiniz.

Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum. Değerlendirilmesini istediklerinizi yeni bir soru ile sorabilirsiniz.

Psikolog Fatma Gizem Bitgen