Sürekli negatif eleştiri ve Yetersizlik duygusu

Merhabalar,

Satırlarınızda içinizde biriken o yoğun baskıyı ve yorucu adaletsizliği derin bir şekilde hissettim. Gerek ev gerek iş hayatınızda gösterdiğiniz emeğin ve ilginin görülmemesi, üstüne haksız bir şekilde eleştirilmeniz.. Böyle bir ortamda, insanın içini sıkışmış ve yetersiz hissediyor olması çok anlaşılır bir durum. Şimdi içinde bulunduğunuz duruma daha yakından bakalım ve neler yapabilirsiniz, üzerine konuşalım.

Aile ve iş hayatı yaşamımızın iki önemli merkezini oluşturur ve bu iki ortamda yaptıklarımızın görülmesi ihtiyacı aslında çok anlaşılır ancak “Yaptığım işler onay görmüyor, alakam olmayan konularda beni suçluyorlar.” sözünüzle ben “ne yaparsam yapayım beğenilmeyecek” gibi bir algı ve benlik değerinizi hep dış onaya bağladığınızı içeren bir tutum görüyorum. Bu noktada bu eleştirilerde ne kadarı benim kontrolümde, ne kadarı değil?, Eleştirinin bir kısmı yapıcı olabilir mi, yoksa tamamen haksız mı?, Onaylanma ihtiyacım neden bu kadar güçlü hissettiriyor? sorularını cevaplamanızı isteyeceğim. Bu sorulara vereceğiniz cevaplar eleştiriyi kişisel saldırı olarak algılamaktan çıkıp, sınır koyarak yönetebilmeyi öğrenmenize yardımcı olabilir.

Burada kendilik değerinizi güçlendirmek adına “Onay almadan da değerli olabilirim.”, “Kendimi açıklamak zorunda değilim.” gibi alternatif cümleler ile kendinize yönelik bilişlerinizi güçlendirebilirsiniz ve “Bugün yaptığım, kimsenin fark etmese de değerli olan 3 şey.” ifadelerini içeren öz değer günlüğü tutmanız dış onay döngüsünü kırmanıza yardımcı olacaktır.

Bir dahaki sefere bu eleştirilere maruz kaldığınızda, mümkünse kısa bir ara verin. Derin bir nefes alın, ellerinizi kalbinizin üstüne koyup gözlerinizi kapayın ve birkaç kere şunu kendinize söyleyin: “Şu an bana yöneltilen her şeyi otomatik olarak kabul etmek zorunda değilim. Ben, ne yaşadığımı ve nasıl hissettiğimi biliyorum.” Kimse sizin özdeğerinizi tanımlayamaz; bu hak yalnızca size ait.

İkinci olarak etkili sınır koyma ve iletişim becerileri üzerine konuşalım. Bu noktada özellikle eşinizle olan iletişimde karşılıklı savunmayı içeren “Sen beni eleştiriyorsun” gibi 'sen dili' yerine “Eleştirildiğimi duyduğumda kendimi değersiz hissediyorum, bu konuyu nasıl daha yapıcı konuşabiliriz?” gibi 'ben dilini' içeren geri bildirim çalışmaları duygu ve düşüncelerinizi ifade etme noktasında çok daha etkili olabilir. Bununla birlikte öfkeliyken konuşmayı ertelemekte etkili iletişim için önemli bir noktadır.

Son olarak eşinizle olan ilişkinizde mümkünse iletişim örüntülerini birlikte gözlemlemek adına çift terapisine gitmenizin faydalı olabileceğini eklemek isterim. Bu sayede çatışma çözme ve empatik iletişim becerileri çift terapisiyle ele alınabilir.

Bazı insanlar değişmeyecektir, fakat sizin kendinize yaklaşımınız değiştiğinde onların etkisi de azalacaktır. Cevabımın faydalı olmasını umuyor, sağlıklı günler diliyorum.

Psikolog Fatma Gizem Bitgen